12 0 0 9 4 TASWORD III Nederlandstalige Tekstverwerker EEN UITGAVE VAN FILOSOFT voor de ZX Spectrum 48K en de ZX Spectrum + met Microdrive [ Noot van de verzorger van dit tekstbestand: Dit bestand is ge-OCR'ed van een PDF, die beschikbaar is op Word of Spectrum. De eerste en laatste twee pagina's van deze PDF waren zwart op wit en in een normaal lettertype; deze waren, aannemelijkerwijze, de kaft van de oorspronkelijke handleiding. Op de eerste pagina hierboven was een Microdrive-cartridge met de titel "TASWORD III" afgebeeld, tussen "Tekstverwerker" en "EEN UITGAVE VAN". Verder zijn er geen afbeeldingen gebruikt, ook niet in het binnenwerk. De andere pagina's waren geprint in een niet-proportioneel letter- type - of waarschijnlijker getypt op een typemachine van Nederlandse specificatie, want er wordt een enkel teken voor de 'ij' gebruikt. Deze pagina's hadden bovendien een knalrode achtergrond, waar mijn OCR-programma bepaald niet blij van werd - dus als er ergens nog een fout overdragen karakter in de tekst aanwezig is, wijt ik dat aan dat kleurtje. Een mooi excuus voor mijn eigen correctiefouten... Sommige kopregels in het binnenwerk waren vet (d.w.z. dubbel) afgedrukt. Dit heb ik hier niet overgenomen. In de hoofdstukken over afdrukken waren (zo te zien met pen en liniaal) een paar kaders toegevoegd. Deze heb ik met lijnkarakters nagemaakt; de layout wijkt hier marginaal af van het origineel. Verder waren er nog tekens die blijkbaar niet in het repertoire van de typmachine voorkwamen, en die dus met de hand zijn bijgeschreven. Hier en daar lijkt dit ook per ongeluk te zijn overgeslagen (wat ik overigens niet heb gecorrigeerd). Het gaat hier dan ten eerste over pijltekens en halve blokjes. Die zijn in deze tekst gewoon opgenomen alsof het normale tekens waren. Bovendien is er een handgeschreven teken dat wel, en veel, in het originele document voorkwam, maar dat ik hier door een ander heb moeten vervangen, omdat het in geen van de mij beschikbare niet- proportionele lettertypen voorkwam, en dat is een omgekeerde E. Dit wordt (zie pagina 5) voor Extended Mode gebruikt. Hiervoor heb ik het euro-teken (€) gebruikt. Als uw favoriete lettertype geen euro-teken bevat, maar wel een omgekeerde E (die dan waarschijnlijk of als wiskundig symbool, ∃, of in de Latin Extended B-groep, als Ǝ, zal verschijnen - en ik zelf zie deze dus geen van beide tenzij ik een proportioneel lettertype kies!), dan kan u deze zonder problemen vervangen - het euro-teken komt immers verder weinig voor in een handleiding uit 1986. Tenslotte vindt u aan het eind van dit bestand nog een tweede docu- ment, namelijk de registratiekaart die met het programma meekwam. Ook deze was getypt, maar dan op een groene achtergrond - zeer smaakvol. De kaart moet overigens oorspronkelijk met dezelfde kopie van Tasword zijn meegekomen als de handleiding - de registratienummers, tweemaal op de kaart en eenmaal rechtsboven aan de voorkaft van de handleiding, zijn dezelfde. Richard Bos, mei 2013. ] **************************** * * * T A S W O R D I I I * * * **************************** (c) Tasman Software ltd. 1986 Uitgave Filosoft 1986 Vertaling en bewerking: Nico J.W.Westerhof Het programma Tasword III en de bijbehorende handleiding zijn beschermd door de Auteurswet van 1912 en worden verkocht op de voorwaarde, dat ze op geen enkele wijze aan derden worden uitgeleend, doorverkocht, verhuurd of an- derszins in omloop worden gebracht. Filosoft Postbus 1353 9701 BJ Groningen - 1 - INHOUDSOPGAVE TASWORD III handleiding HOE TE BEGINNEN MET TASWORD III ....................................... 5 Het €-teken ......................................................... 5 HOE TASWORD III WERKT ................................................. 6 Het tekstbestand .................................................... 6 Het tekstraam ....................................................... 6 De cursor ........................................................... 6 Het toetsenbord ..................................................... 6 ZX Spectrum ....................................................... 6 ZX Spectrum+ ...................................................... 7 Zelfrepeterende toetsen ............................................. 7 De kommando-toetsen: De hulppagina .................................. 7 Woord-omslag ........................................................ 8 Formatteren ......................................................... 8 Grote cursor ........................................................ 9 Typ-adviezen ........................................................ 9 Naslag hoofdstukken ................................................. 9 LADEN EN RUNNEN VAN TASWORD III ....................................... 10 De programma cartridge .............................................. 11 WEGSCHRIJVEN EN LADEN VAN TEKSTBESTANDEN .............................. 12 Het wegschrijven ..................................................... 12 Het laden ........................................................... 12 Het toevoegen van teksten ........................................... 12 Het wissen van teksten .............................................. 12 Tasword III met 1 microdrive ........................................ 13 Veranderen van microdrivenummer ..................................... 13 Benoemen van tekstbestanden ......................................... 13 Tasword III Trainer ................................................. 14 DE KOMMANDO-TOETSEN ................................................... 15 Hulpkommando's ...................................................... 15 EDIT (toon hulppagina) ............................................ 15 €1 (hulp aan/uit) ................................................. 15 TRUE VIDEO (rol hulppagina omhoog) ................................ 15 INV. VIDEO (rol hulppagina omlaag) ................................ 15 €3 (haal hulppagina) .............................................. 15 €4 (p1aats hulppagina) ............................................ 16 Cursorbesturing ..................................................... 16 ENTER ............................................................. 16 Pijlen (verplaats cursor) .......................................... 16 €↑ (begin tekst) .................................................. 16 €↓ (eind tekst) ................................................... 16 €← (begin regel) .................................................. 16 €→ (eind regel) ................................................... 17 TO (rol omlaag) ................................................... 17 THEN (rol omhoog) ................................................. 17 €F (rol snel omhoog) .............................................. 17 €G (rol snel omlaag) .............................................. 17 TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 2 - €E (woord rechts) ................................................. 17 €Y (woord links) .................................................. 17 €% (begin alinea) ................................................. 17 €( (eind alinea) .................................................. 18 €& (volgende pagina) .............................................. 18 €' (begin pagina) ................................................. 18 €* (begin scherm .................................................. 18 Formatteer-kommando's ............................................... 19 <= (regel naar links) ............................................. 19 <> (centreer regel) ............................................... 19 >= (regel naar rechts) ............................................ 19 €J (alinea formatteren) ........................................... 19 €K (regel uitvullen) .............................................. 19 €L (opheffen uitvullen regel) ..................................... 19 €H (beter formatteren) ............................................ 20 €Y (rechts uitvullen aan/uit) ..................................... 20 €U (woord-omslag aan/uit) ......................................... 20 Wis-kommando's ...................................................... 21 DELETE (wis karakter links van de cursor) ......................... 21 AT (wis karakter onder de cursor) ................................. 21 OR (wis woord) .................................................... 21 €DELETE (wis regel) ............................................... 21 €_ (haal gewiste rege1 terug) ..................................... 21 €) (wis alinea) ................................................... 21 €X (wis teken) .................................................... 22 €C (wis gemerkte blok) ............................................ 22 Invoeg-kommando's ................................................... 22 AND (regel of karakter invoegen) .................................. 22 €I (invoegen aan/uit) ............................................. 23 €O (automatisch invoegen aan/uit) ................................. 23 Kantlijn-kommando's .................................................. 23 €A (zet linker kantlijn) ........................................... 23 €S (zet standaard kantlijnen) ...................................... 23 €D (zet rechter kantlijn) .......................................... 24 Zoek-kommando ....................................................... 25 €R (vervang of zoek tekst) ........................................ 25 Blok­kommando's ..................................................... 26 €B (merk begin blok ) ............................................. 26 €V (merk eind blok) ............................................... 26 €M (verplaats tekstblok) .......................................... 26 €N (kopieer tekstblok) ............................................ 26 €Z (kopieren met behoud merktekens) ............................... 26 €C (wis tekstblok) ................................................ 26 Tabulator-kommando's ................................................ 27 STEP (rechter stop) ............................................... 27 NOT (linker stop) ................................................. 27 €+ (plaats tabulatorstop) ......................................... 27 €- (wis tabulatorstop) ............................................ 27 €= (zet standaard tabulatorstops) ................................. 27 €↑ (wis alle tabulatorstops) ...................................... 27 Print­kommando's .................................................... 28 €P (pag.-aand. aan/uit) ........................................... 28 €TRUE VIDEO (form feed) ........................................... 28 €INV. VIDEO (Tasprint aan/uit) .................................... 28 TASWORD III handleiding 3= EXTENDED MODE - 3 - €7 (regel 1 in kopregel) .......................................... 28 €6 (kopregel in regel 1) .......................................... 29 €8 (regel 1 in voetregel) ......................................... 29 €5 (voetregel in regel 1) ......................................... 29 Speciale karakters .................................................. 29 GRAPHICS (printer kontrole­karakters) ............................. 29 €2 (tweede karakterset) .......................................... 29 €> (van hoofd- naar kleine letters) .............................. 30 €< (van kleine naar hoofdletters) ................................ 30 €CAPS LOCK (hoofdletters vast) ................................... 30 Andere kommandmvtuetsen ............................................. 31 STOP (hoofdmenu) .................................................. 31 €T (verander breedte tekstraam) ................................... 31 HET AFDRUKKEN VAN TEKST ............................................... 32 Printer terminologie ................................................ 32 De afdrukmogelijkheden ............................................... 33 Vanaf regel ....................................................... 33 Tot regel ......................................................... 33 Aantal afdrukken .................................................. 33 Regelafstand ...................................................... 33 Kontinu of losse vellen ........................................... 34 Form feed na pag. aand. ........................................... 34 Print kopregel .................................................... 34 Print voetregel ................................................... 34 Print pag. nummers ................................................ 34 Bovenaan of onderaan ............................................ 34 Midden of in de hoek ............................................ 35 Nummer eerste pag. .............................................. 35 Linker marge bij afdr. ............................................. 35 Form feed na afdr. ................................................ 35 Formatteren van de afdruk ........................................... 36 Pagina-aanduiding ................................................. 36 Automatische form feed .......................................... 36 Niet-automatische form feed ..................................... 37 Pagina-indeling ................................................... 37 Printer kontrole-karakters ........................................ 38 Afdrukken van normale karakters ................................... 39 Afdrukken van karakters uit de tweede karakterset ................. 39 Het afdrukken van tekstbestanden van cartridge ...................... 40 Data Merge .......................................................... 42 De oefeningen ..................................................... 42 Het Data Merge kontrole-karakter & ................................ 42 Bestanden, kaarten en velden ...................................... 43 Tekst invoeren tijdens afdrukken, het &'prompt' kommando............ 47 Het nummeren van afdrukken: Het &nummer kommando .................. 48 Voorwaardelijk afdrukken: De && kommando's ......................... 49 Het afdrukken van adres-stickers .................................. 53 Beperkingen ....................................................... 53 TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 4 - AANPASSEN VAN HET PROGRAMMA ........................................... 54 Definieer pagina-indeling ........................................... 54 Definieer normale karakters ......................................... 56 Definieer printer kontrole-karakters ................................ 57 Definieer tweede karakterset ........................................ 58 Wijzig het programma ................................................. 58 BIJLAGEN: Bijlage 1: Het bepalen van de printer kodes .......................... 62 Bijlage 2: Het afdrukken van £-tekens ................................ 64 Bijlage 3: Tasword III en interfaces ................................. 65 Bijlage 4: TASPRINT .................................................. 67 Bijlage 5: Tekstbestanden van Tasword Two ............................ 68 Bijlage 6: Data Merge en MASTERFILE gegevens ......................... 6 TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 5 - HOE TE BEGINNEN MET TASWORD III Tasword III is ontworpen voor gemakkelijk gebruik. U leert Tasword III het beste kennen door de onderstaande punten te volgen: 1) Lees eerst "Hoe Tasword III werkt" op blz. 6 t/m 9 van deze handlei- ding; 2) Laad Tasword zoals beschreven op blz. 10; 3) Typ een paar regels tekst in terwijl u de mogelijkheden, zoals beschreven op blz. 5 t/m 8, goed in het oog houdt. Experimenteer met een paar kom- mando-toetsen (deze staan beschreven op blz. 15 t/m 31); 4) Laad de Tasword Trainer volgens de aanwijzingen op blz. 12; 5) Werk de Trainer op uw gemak door en experimenteer met de tekst zoveel als u wilt. Sla er de beschrijvingen van de kommando-toetsen in deze handleiding (blz. 15 t/m 31) op na terwijl u de Trainer doorwerkt; 6) U zult nu voldoende met het gebruik van Tasword vertrouwd zijn om uw ei- gen tekstbestanden te maken. Als u Tasword vaker gebruikt zult u zien dat u vanzelf de voor u belangrijkste kommandortoetsen onthoudt. Vergeet niet dat de hulp-pagina er ook nog is; 7) Maak een kopie van Tasword III op cartridge (eventueel nadat u bet pro- gramma naar eigen wens heeft aangepast (zie blz. 54 t/m 61) en gebruik deze kopie om mee te werken. Bewaar het origineel voor het geval dat er iets met de werk-kopie misgaat. HET €-TEKEN. Het €-teken komt u vaak tegen, zowel in deze handleiding als ook op de hulppagina. Het €-teken betekent 'Extended Mode'. Op de Spectrum+ komt u in 'Extended Mode door de EXTENDED MODE-toets te gebruiken. Op de Spectrum komt u in Extended Mode door tegelijkertijd de toetsen CAPS SIFHT en SYMBOL SHIFT aan te slaan. De status-balk, onderaan het scherm, knippert als Tas- word in Extended Mode is. Dus: €= EXTENDED MODE Het €-teken wordt altijd in kombinatie gebruikt met het symbool voor een andere toets. € betekent; ga in Extended Mode en sla de aangegeven toets aan. Voorbeeld: €P = Ga in Extended Mode en sla de P-toets aan. Let erop, dat kommando's welke samen met SYMBOL SHIFT of CAPS SHIFT moeten worden aangeslagen, als zodanig worden aangegeven. Voorbeeld: STOP = Houdt SYMBOL SHIFT ingedrukt en sla de A-toets aan. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 6 - HOE TASWORD III WERKT. HET TEKSTBESTAND. Tasword accepteert alles wat u d.m.v. het toetsenbord intypt. Een tekst kan maximaal ongeveer 17.000 karakters lang zijn. De lengte van een regel is normaliter 64 karakters, dit is het aantal karakters dat het beeld- scherm op 1 regel kan weergeven. De regellengte kan worden veranderd door de kantlijnposities te veranderen. De maximale regellengte is dan 128 ka- rakters. HET TEKSTRAAM. Het beeldscherm is een 'tekstraam' waarin 15 of 22 regels van de tekst te zien zijn. Bepaalde kommando-toetsen bewegen het tekstraam omhoog of omlaag door de tekst. Het bewegen van dit raam wordt 'rollen' genoemd. Het tekst- raam kan ook zijdelings bewegen. Dit gebeurt bij het typen automatisch als de regellengte meer dan 64 karakters per regel bedraagt. DE CURSOR. De 'cursor' is een knipperend vierkantje of streepje, die de huidige posi- tie in het tekstbestand aangeeft. De cursor kan d.m.v. van de pijlen (toets 5 t/m 8) en door bepaalde kommando-toetsen door de tekst verplaatst wor- den. HET TOETSENBORD. Elke keer wanneer u een van de toetsen aanslaat, verschijnt op het scherm op de plaats van de cursor het met die toets korresponderende karakter. Om een hoofdletter te typen houdt u CAPS SHIFT ingedrukt en slaat u vervol- gens de gewenste toets aan. Het ZX Spectrum toetsenbord: Bepaalde karakters staan in rood OP de toetsen: (!@$%&'_<>;"^-+=:#?/*,.). Om zo'n karakter in te typen houdt u SYMBOL SHIFT ingedrukt en slaat u vervolgens de gewenste toets aan. Andere karakters staan in rood ONDER de toetsen: [{|\}]. Om een van deze karakters in te kunnen typen moet u in Extended Mode (zie blz. 4) SYMBOL SHIFT ingedrukt houden en de gewenste toets aanslaan. Sommige rode symbolen op de toetsen kunnen niet als karak- ters gebruikt worden maar zijn woorden of dubbele karakters (TO, THEN, >=, enz.), Dit zijn Tasword kommando-toetsen. De witte symbolen boven dc cijfer- toetsen worden ook als kommando-toetsen gebruikt. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 7 - Het ZX Spectrum+ toetsenbord: Bepaalde karakters staan direkt boven en rechts van het hoofdkarakter op de toetsen: (!@$%&'_<>^-+=:#?/*). Om zo'n karakter in te typen houdt u een van de SYMBOL SHIFT toetsen ingedrukt en slaat u vervolgens de gewenste toets aan. Andere karakters staan direkt boven de 'verheven ronde' delen van de toetsen: [{|\}]· Om een van deze karakters in te kunnen typen moet u in Extended Mode (zie blz. 5) SYMBOL SHIFT ingedrukt houden en de gewen- ste toets aanslaan. Sommige symbolen direkt boven het hoofdkarakter kunnen niet als karakters gebruikt worden maar zijn woorden of dubbele karakters (TO, THEN, >=, enz.). Dit zijn Tasword kommando-toetsen. ZELFREPETERENDE TOETSEN. Als een toets ingedrukt gehouden wordt, wordt na een korte tijd de funktie van die toets herhaald. Dit geldt voor alle karakters en ook voor sommige kommando-toetsen. Deze wachttijd kan d.m.v. het Basic-kommando POKE 23561,n verkort worden (neem voor n bv. eens 10). DE KOMMANDO-TOETSEN: DE HULPPAGINA. Een Tasword kommando-toets geeft geen karakter op het scherm als het wordt aangeslagen, maar biedt de mogelijkheid om op de een of andere wijze de tekst te manipuleren, De cursor kan bv. over het scherm bewogen worden d.m.v. van de pijltoetsen. Een ander belangrijk kommando is EDIT (CAPS SHIFT + 1) waardoor de hulppagina op het scherm zichtbaar wordt. CURSOR BESTURING €↑ begin tekst THEN tekst omlaag €% begin alinea €↓ eind tekst TO tekst omhoog €( eind alinea €← begin regel €G tekst snel omlaag €& volgende pagina €→ eind regel €F tekst snel omhoog €' begin pagina €Q woord links €E woord rechts €* begin scherm KANTLIJNEN WISSEN/INVOEGEN €A zet linker kantlijn AT wis onder cursor DELETE wis links €S standaard kantlijnen OR wis woord €X wis hele tekst €D zet rechter kantlijn €DEL wis regel (on €_) €C wis tekstblok ZOEKEN €) wis alinea €I invoegen aan/uit €R zoek/vervang tekst AND invoegen kar./regel €O aut. inv. aan/uit FORMATTEREN BLOK-KOMMANDO'S TAB.-KOMMANDO'S <= tekst naar links €B merk begin tekstblok STEP tab. links <> tekst centreren €V merk eind tekstblok NOT tab. rechts >= tekst naar rechts €M verplaats tekstblok €+ zet/€- wis tab. €J uitvullen alinea (€H) €N kopieer tekstblok (€Z) €↑ wis alle tab's. €K uitvullen regel (on €L) €C wis tekstblok €= standaard tab's. PRINTER 'SCHAKELAARS' €TRUE VIDEO form feed €I invoegen aan/uit €y uitvullen aan/uit €7 regel 1 in kopregel €O autom. inv. aan/uit STOP hoofdmenu €6 kopregel in regel 1 €P paginering aan/uit €2 2e karakterset €8 regel 1 in voetregel €T tekstrasm 32/64 kar. GRAPH. printer kode's €5 voetregel in regel 1 €U woord-omslag aan/uit €> en €< letter-omsl. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 8 - Een volledige beschrijving van de werking van de Tasword kommando's vindt u op blz. 15 t/m 31. Als de hulppagina op het scherm zichtbaar is kunt u door nogmaals EDIT aan te slaan het tweede deel van de hulp-pagina op het scherm krijgen. Dit deel laat de printer kontrole-kodes zien (zie blz. 29 en 38) en de tweede ka- rakterset (zie blz. 29 en 39). Door het aanslaan van ENTER komt u terug in de tekst. WOORD-OMSLAG. Mits deze funktie niet uitgeschakeld is door het kommando €U (zie blz. 20) wordt een woord aan het eind van een regel automatisch omgeslagen. Dit be- tekent dat als het laatste woord van een regel niet meer op die regel past, het hele woord automatisch wordt meegenomen naar het begin van de volgende regel. Normaliter zult u tijdens het typen ENTER alleen gebruiken om een nieuwe alinea te beginnen. U zult al spoedig merken dat u tijdens het intypen van tekst nauwelijks naar het het scherm heeft te kijken; Tas- word zorgt er voor dat de tekst netjes blijft zodat u zich volledig op het intypen kunt koncentreren. FORMATTEREN. Tegelijk met woord-omslag kan een regel ook automatisch geformatteerd wor- den (rechts uitgevuld) als er naar een nieuwe regel gesprongen wordt. De woorden in een regel worden dan evenredig over die regel verdeeld door er extra spaties tussen te voegen. Dit levert een nette bladspiegel op, zon- der een rafelige rechterkantlijn. Het automatisch rechts uitvullen kan uitgeschakeld worden door het kommen- do €Y (zie blz. 20). Dit resulteert in een gerafelde rechterkantlijn die naar persoonlijke voorkeur beter bij een bepaald doel kan passen. Een tekst die al rechts is uitgevuld kan op eenvoudige wijze weer van een rafelige rechter kantlijn voorzien worden en andersom. Gebruik gewoon het €Y kommando om het rechts uitvullen aan of uit te zetten en formatteer de gewenste alinea opnieuw d.m.v. het kommando €J (zie blz. 19). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 9 - GROTE CURSOR. Nadat het laatste karakter van een regel wordt ingetypt, springt de cursor naar het begin van de volgende regel. De cursor is nu twee keer zo groot. Typt u een karakter in bij een grote cursor, dan neemt Tasword aan dat dit karakter bij het laatste woord hoort van de vorige regel en treedt er woord-omslag op. Was het laatste woord op de vorige regel beeindigd, dan moet u een spatie typen voordat het volgende woord wordt getypt (wat u ook gedaan zou hebben als u niet naar het scherm had gekeken). Was het laatste karakter van een regel een lees- of koppelteken, dan zal er geen woord-omslag plaatsvinden, zelfs niet als u geen spatie intypt. De eerste twee spaties die dan worden getypt worden genegeerd om te voorkomen dat een regel onbedoeld wordt insprongen. TIJP-ADVIEZEN. 1) Typ altijd minstens een spatie na een punt aan het eind van de zin en na elk ander leesteken. Z) Begin een nieuwe alinea altijd door de eerste regel in te springen, een regel over te slaan of door beide te doen. NASLAG HOOFDSTUKKEN: Nu volgen nog 5 onderdelen. Het eerste deel gaat over bet laden en runnen van het programma en het laden en wegschrijven van tekstbestanden. Het tweede deel beschrijft alle kommando-toetsen, gerangschikt naar soort. Al- les wat met het afdrukken te maken heeft staat in deel drie. Het volgende deel beschrijft de mogelijkheid van 'Data Merge'. In het vijfde deel tenslot- te, wordt beschreven hoe u het programma naar eigen wensen kunt aanpassen TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 10 - LADEN EN RUNNEN VAN TASWORD III DE CARTRIDGE MET TASWORD MOET ALTIJD IN DRIVE 1 BLIJVEN ALS HET PROGRAMMA GEBRUIKT WORDT! Om Tasword III te laden moet de cartridge met het programma in drive 1 geplaatst worden (drive 1 is die drive die d.m.v. het verbindingskabeltje aan Interface I is aangesloten). Sla vervolgens de R-toets (RUN) en ENTER aan. Tasword wordt nu geladen van de cartridge en is zelfstartend. Als Tasword geladen is ziet u de knipperende cursor aan het begin van een leeg tekstraam. Informatie zoals het regel- en kolomnummer vindt u in de status-balk, onderaan het scherm. U kunt nu tekst intypen of een tekst- bestand laden van microdrive of kassette (zie blz. 12). Volg de aanwijzingen op blz. 14 op, om de Tasword Trainer te laden. Als u in het BASIC terecht bent gekomen kunt u via RUN en ENTER Tasword weer overnieuw starten (u komt dan weer in het hoofdmenu; via G weer terug in de tekst). HET WEGSCHRIJVEN VAN TASWORD. N.B.: De mogelijkheid om Tesword weg te schrijven is alleen ingebouwd om u als gebruiker de mogelijkheid te geven een (aangepaste) ko- pie te maken voor eigen gebruik. Het doorgeven van kopieen aan derden, op wel- ke manier dan ook, is a-sociaal en in strijd met de Auteurswet van 1912, en als zodanig dus strafbaar! Pas op: Gebruik van de mogelijkheid om een kopie te maken wist een eventu- eel bestaand tekstbestand! Om een (aangepaste) kopie van het Tasword programma te maken moet u eerst vanuit de tekst via STOP in het hoofdmenu komen. U ziet nu een lijst van keuzemogelijkheden (zie blz. 31). Kies mogelijkheid B en geef ENTER om uw keuze te bevestigen. Om een werk-kopie te maken moet u de onderstaande aanwijzingen volgen. Als de werk-kopie gemaakt is kunt d.m.v. RUN (en EN- TER) weer terug naar het hoofdmenu. TYP IN: [Deze drie regels waren in een ander, groter letter-] RANDOMIZE USR 33372 [type dat verder in het hele document niet voorkomt.] ENTER [Een latere toevoeging door de eigenaar, misschien? ] TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 11 - DE PROGRAMMA CARTRIDGE. De programma cartridge bevat de volgende programma's en tekst-bestanden: MERGE MF PRINT LEESMIJ TASCODEI TASCODE2 TASCODE3 TASCTRL TASMENU TEKSTl TEKST2 TEKST3 TEKST4 TEKST5 TRAINER TZT3 T2T3CODE run Dc programma's 'run' en die, welke met de letters TAS beginnen, vormen sa- men Tasword III. TRAINER is een tekstbestand met Tasword oefeningen. Voorbeeldteksten zijn MERGE, PRINT en alle tekstbestanden welke met de let- ters TEKST beginnen. Deze voorbeelden kunt u gebruiken wanneer u de oefe- ningen in deze handleiding doorwerkt. Als het tekstbestand LEESMIJ op de programma­cartridge voorkomt kunt u hierin nog aanvullende informatie lezen over Tasword. T2T3 en T2T3CODE vormen een programma dat u kunt gebruiken om tekstbestan- den, welke ln Tasword Twee geschreven zijn, om te zetten in Tasword III tekstbestanden (zie bijlage 5). MF is een Basic programma, dat van nut kan zijn voor Tasword-gebruikers die ook het programma Masterfile gebruiken (zie bijlage 6). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 12 - WEGSCHRIJVEN EN LADEN VAN TEKSTBESTANDEN. HET WEGSCHRIJVEN. U kunt de tekst die u heeft ingetypt, naar cartridge wegschrijven als een tekstbestand. Ge vanuit de tekst via kommando STOP naar het hoofdmenu (zie blz. 26). Kies vervolgens mogelijkheid S (tekst wegschrijven) en geef ENTER om uw keuze te bevestigen. Tasword geeft nu een opsomming (katalogus) van de inhoud van de cartridge in de in gebruik zijnde drive. Typ nu de naam in van de weg te schrijven tekst en geef ENTER. Zodra het tekstbestand op cartridge staat ziet u het hoofdmenu weer op het scherm verschijnen. Via keuze T en ENTER komt u weer in de tekst. HET LADEN. Pas op: Het laden van een tekstbestand wist alle tekst die op dat moment in Tasword staat! Om een tekstbestand van cartridge te laden moet u via STOP naar het hoofd- menu gaan (zie blz. 31). Kies vervolgens mogelijkheid L (laden van tekst). Tasword geeft nu weer een katalogus van de inhoud van de cartridge in de in gebruik zijnde drive en vraagt u om de naam te geven van het tekstbe- stand dat moet worden geladen. Typ de naam in en geef ENTER. De gevraagde tekst zal dan op het scherm verschijnen zodra het bestand is geladen. HET TOEVOEGEN VAN TEKSTEN. Toevoegen van tekst is het laden van teksten zonder dat een al bestaande tekst wordt gewist. De geladen tekst wordt dan achter de bestaande tekst geplaatst. Om dit te bereiken moet u in het hoofdmenu komen door STOP en ENTER. Kies nu in plaats van L (laden van tekst), mogelijkheid V (voeg een tekst bij de huidige). Tasword geeft nu dezelfde instrukties als bij het laden van tekst (zie blz. 12). HET WTSSEN VAN TEKSTEN. Een tekstbestand kan van een cartridge worden gewist door in het hoofdmenu W (wis tekst van drive) te kiezen. Omdat de kans bestaat dat andere tekst- bestanden op de cartridge beschadigd kunnen worden, raden wij u aan nooit tekstbestanden te wissen van een cartridge die ook teksten bevat welke u wilt bewaren en waarvan u (nog) geen kopieen heeft op een andere car- tridge. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 13 - TASWORD III MET 1 MICRODRIVE. Omdat de programma-cartridge zich tijdens het gebruik van Tasword altijd in drive 1 moet bevinden, betekent dit, wanneer u maar 1 microdrive gebruikt, dat tekstbestanden ook op de programma-cartridge worden weggeschreven. Dit hoeft niet bezwaarlijk te zijn omdat u van Tasword een werk-kopie kunt maken op een andere cartridge (zie blz. 10 en 11). Tasword kan echter zo aangepast worden dat u tekstbestanden kunt wegschrij­ ven naar andere cartridges dan de programma-cartridge bij gebruik van 1 mi- crodrive. Het gevolg is wel dat u de cartridges op de juiste momenten moet verwisselen. Zie blz. 61 (Naar tekst na laden) voor de juiste aanpassing. VERANDEREN VAN MICRODRIVENUMMER. De 'huidige' microdrive is de drive die Tasword gebruikt om tekstbestanden naar weg te schrijven en van te laden. Ook zal Tasword van deze drive een katalogus geven wanneer u in het hoofdmenu de mogelijkheden 'Saven', 'La- den' cf 'Toevoegen' kiest. Het nummer van de huidige drive kunt u in het hoofdmenu altijd in de rechter benedenhoek van het scherm vinden. Om het nummer van de in gebruik zijnde drive te veranderen kunt u in het hoofdmenu een van de toetsen 1 t/m 8 aanslaan. Dit kan ook nog als Tasword u vraagt om een naam in te typen. Om tekst weg te schrijven naar, of te laden van kassette moet u het nummer van de huidige drive veranderen in 0 (nul). BENOEMEN VAN TEKSTBESTANDKN. Namen van teksten mogen maximaal uit 10 karakters bestaan (letters en cij- fers), maar het eerste karakter kan alleen een letter zijn en geen cijier! Hoofdletters en kleine letters worden door Tasword verschillend opgevat (b.v. de naam 'tekst' is niet hetzelfde als de naam 'TEKST'). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 14 - TASWORD III TRAINER. De Tasword III Trainer is een tekstbestand op de originele programma- cartridge, met behulp waarvan u zich het gebruik van Tasword eigen kunt maken. Laad Tasword zoals beschreven staat op blz. 10. Na enige tijd ziet u de knipperende cursor up het praktisch lege scherm. Volg nu de gebruikelijke procedure om een tekstbestand te laden (laat de cartridge in drive 1 zit- ten!): l) Geef het kommando STOP (SYMBOL SHIFT + A). Nu ziet u het hoofdmenu met een lijst keuzemogelijkheden op het scherm verschijnen (zie blz. 31). 2) Kies mogelijkheid L om een tekst te laden. 3) Druk op ENTER om uw keuze te bevestigen. 4) Tasword geeft nu een katalogus van de cartridge in drive 1 en vraagt u om een naam in te typen. Typ: TRAINER en druk weer op ENTER. Zodra de Trainer is geladen verschijnt de tekst op het scherm. ONDERBREKEN VAN DE MICRODRIVE. U kunt op elk moment het werken van de microdrive onderbreken door CAPS SHIFT ingedrukt te houden en de spatie-balk aan te slaan (= BREAK). U komt dan terug in het hoofdmenu TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 15 - DE KOMMANDO-TOETSEN. Het €-teken voor een bepaald kommando, geeft aan dat u eerst in Extended Mode moet komen voordat u de bedoelde toets kunt aanslaan. Op de Spectrum+ doet u dit door de EXTEND MODE-toets aan te slaan. Op de Spectrum komt u in Extended Mode door de CAPS SHIFT en de SYMBOL SHIFT-toetsen tegelijk aan te slaan. H U L P - K O M M A N D O ' S . EDIT (toon hulppagina). Het eerste deel van de hulppegina komt op het scherm als u de EDIT-toets aanslaat. Als de hulppagina op het scherm staat kunt u d.m.v. ENTER weer terug naar de tekst of met nogmaals EDIT het tweede deel van de hulppagina te zien krggen. €1 (hulp aan/uit). Met 31 kunt u continu een deel van de hulppagina in de bovenste 7 regels op het scherm krijgen. Het tekstraam omvat dan 15 regels tekst. Als 'hulp aan/uit' is uitgeschakeld heeft u de volle 22 regels tekst op het scherm. TRUE VIDEO (rol hulppagina omhoog). Als 'hulp' aan staat, wordt met TRUE VIDEO het zichtbare deel van de hulp- pagina vervangen door het deel dat bij de volledige hulppagina er direkt boven staat. INV. VIDEO (rol hulppagina omlaag). Als 'hulp' aan staat, wordt met INV. VIDEO het zichtbare deel van de hulp- pagina vervangen docr het deel dat bij de volledige hulppagina er direkt onder staat. €3 (haal hulppagina). Deze kommando-toets is normaliter vergrendeld, maar kan ontgrendeld worden door in het hoofdmenu mogelijkheid A (Aanpassen progr.) te kiezen (zie blz. 54 - 61). Bij het aanslaan van een ontgrendelde €3, worden de printerkon- trole-kodes en de tweede karakterset uit de hulppagina naar de eerste 12 regels in de tekst gekopieerd en wordt eventueel aanwezige tekst in regel 1 t/m 12 overschreven EN DUS GEWIST! Dit geeft u de mogelijkheid om dit deel van de hulppagina aan uw eigen wensen aan te passen, TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 16 - €4 (plaats hulppagina). Deze kommando-toets is normaliter ook vergrendeld (zie €3 op blz. 15). Bij het aanslaan van een ontgrendelde €4, worden de eerste 12 regels van de tekst gekopieerd naar het gebied in de hulppagina waar normaal de printer kontrole-kodes en de tweede ksrakterset staan, Door €4 te gebruiken worden €3 en €4 weer vergrendeld om het onbedoeld overschrijven van de tekst en/of de hulppagina te voorkomen. Zie blz. 15 en 16 voor een uitgebreidere be- schrijvmg van de €3 en €4 kommando's. C U R S O R - B E S T U R I N G . ENTER Deze toets verplaatst de cursor naar het begin van de volgende regel. Als 'invoegen' ingeschakeld staat, wordt tevens een lege regel ingevoegd. PIJLEN (verplaats cursor). De pijl-toetsen kunnen worden gebruikt om de cursor naar een willekeurige plaats op het scherm te sturen. Als een pijl­toets ingedrukt gehouden wordt, blijft de cursor zich verplaatsen in de aangegeven richting. Dit is een handige manier om de cursor snel op een bepaalde plaats op het scherm te krijgen. De linker pijl kan ook gebruikt worden om de cursor links van de linker kantlijn te krijgen als de linker kantlijn tenminste niet op kolom 1 gezet is. De rechter pijl kan gebruikt worden om de cursor rechts van de rechter kantlijn te krijgen als die kantlijn tenminste niet op kolom 128 gezet is. €↑ (begin tekst). Deze kommando-toets laat de cursor naar het begin van de tekst springen (regel 1, kolom 1). €↓ (eind tekst). Deze kommando-toets laat de cursor naar het eind van de tekst springen. €← (begin regel). Dit kommando beweegt de cursor naar het begin van de regel waar de cursor zich op dat moment in bevindt. Dat is de linker kantlijn. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 17 - € (eind regel). Dit kommando beweegt de cursor naar het eind van de regel waar de cursor zich op dat moment in bevindt. Dat is de rechter kantlijn. De kommando's €← en €→ zijn vooral handig bij het bekijken van teksten met meer dan 65 karakters per regel. TO (rol omlaag). Bij gebruik van dit kommando wordt het tekstraam 1 regel naar beneden ge- rold (de tekst schuift dus 1 regel omhoog). THEN (rol omhoog). Dit kommando rolt het tekstraam 1 regel omhoog, waardoor de tekst 1 regel omlaag beweegt. €F (rol snel omlaag). Het F-kommando laat het tekstraam 1 scherm met regels omlaag rollen. Dit zijn 15 of 22 regels, afhankelijk van het al of niet op het scherm staan van een deel van de hulppagina (zie blz. 15). Op deze wijze kunt u snel door de tekst rollen. €G (rol snel omhoog). Dit kommando verplaatst het tekstraam 15 of 22 regels omhoog. €E (woord rechts). €E verplaatst de cursor naar het begin van het volgende woord, rechts van de cursor. Als er zich rechts van de cursor geen woorden bevinden springt de cursor naar het begin van de volgende regel. €Q (woord links). Dit kommando laat de cursor naar het eind van het eerste woord springen, links van de cursor. €% (begin alinea). Door €% springt de cursor naar het begin van de alinea waar de cursor zich in bevindt. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 18 - €( (eind alinea). Door €( springt de cursor naar het eind van de alinea waar de cursor zich in bevindt. €& (volgende pagina). Met 'volgende pagina' wordt in dit verband bedoeld het begin van de vol- gende bladzijde wanneer de tekst afgedrukt zou worden. De grens tussen twee bladzijden wordt op het scherm aangegeven met een stippellijn. Deze mogelijk- heid ('pagina-aanduiding') kan aan en uit gezet worden door het kommando €P (zie blz. 28). €& laat de cursor naar het begin van de volgende bladzij- de springen. €' (begin pagina). Het kommando €' beweegt de cursor naar het begin van de pagina waar de cursor zich op dat moment in bevindt. €* (begin scherm). Dit kommando doet de cursor naar het begin van het scherm springen zonder de tekst verder te verplaatsen. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 19 - F O R M A T T E E R - K O M M A N D O ' S . <= (regel naar links). Dit kommando verplaatst de regel onder en links van de cursor 1 karakter- pnsitie naar links. Als er op de linker kantlijn reeds een karakter staat of als de cursor buiten de kantlijnen staat, dan heeft dit kommando geen effekt. <> (centreer regel). D.m.v. het kommando <> kunt u de regel waar de cursor in staat netjes in het midden tussen de kantlijnen zetten. Als er op beide kantlijnen reeds ka- rakters staan of als de cursor zich buiten de kantlijnen bevindt, dan heeft dit kommando geen effekt. >= (regel naar rechts). Dit kommando verplaatst de regel onder en rechts van de cursor 1 karakter- positie naar rechts. Als er op de rechter kantlijn reeds een karakter staat of als de cursor buiten de kantlijnen staat, dan heeft dit kommando geen effekt. €J (alinea formatteren). Het €J kommando herformatteert de alinea vanaf de regel waarin de cursor staat tot het eind van de alinea. Het eind van de alinea wordt normaliter aangegeven met een lege regel of een ingesprongen regel (het eerste karak- ter van de nieuwe alinea is dan een spatie). Dit kommando kan vooral ge- bruikt worden om een alinea, waarin veel verbeterd is, weer een net aan- zien te geven. Het €J kan alleen tekst binnen de kantlijnen geformatteerd worden. Om tekst naar nieuwe kantlijn-posities te formatteren, moet het €H kommando gegeven worden ('beter formatteren'). Een nieuwe alinea kan dan echter alleen aan- gegeven worden d.m.v. een lege regel. Wanneer 'rechts uitvullen' aan staan (status­balk!), wordt de alinea aan de rechter kantlijn netjes recht. €J met 'rechts uitvullen' uit geeft een rafelige rechter kantlijn. Het €J-kommando kan dus gebruikt worden om een alinea een rechte rechter kantlijn te geven of juist een rafelige. €K (regel uitvullen). Alleen de regel waar de cursor zich in bevindt wordt uitgevuld. €L (opheffen uitvullen regel). Het kommando €L heft de uitvulling van een regel op door de extra spaties tussen de woorden te verwijderen TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 20 - €H (beter formatteren). 'Beter formatteren' houdt in dat de hele alinea waar de cursor zich in be- vindt opnieuw geformatteerd wordt, en wel tussen de nieuwe kantlijnposities Het €H kommando wordt dus vooral gebruikt als de kantlijnen veranderd zijn. De alinea wordt a.h.w. tussen de nieuwe kantlijnen gedwongen, ook al is het aantal karakters per regel verminderd (met €J zou u dan de tekst buiten de nieuwe kantlijnen kunnen verliezen!). Bij het 'beter formatteren' wordt alle tekst, welke zich zowel binnen de oude als binnen de nieuwe kantlijnen bevindt, beschouwd als tekst behorende bij de te formatteren alinea. Eventuele aantekeningen in de marges (buiten de kantlijnen) worden daarom ook als tekst beschouwd en worden meegeformat- teerd. Deze zullen dus voor het formatteren verwijderd meten worden. Bij het 'beter formatteren' moeten het begin en het eind van de alinea aan- gegeven worden met een lege regel (alleen inspringen voldoet dus niet!). Verzeker u er dus van dat aan het begin en aan het eind van de alinea een lege regel staat, voordat met 'beter formatteren' wordt begonnen. €Y (rechts uitvullen aan/uit). Met dit kommando kunt u het 'automatisch rechts uitvullen' aan en uitzet- ten. De 'R/U' mededeling ln de status-balk onder aan het scherm, laat de huidige toestand zien. Het 'rechts uitvullen' staat ook beschreven op blz. 8. Als 'rechts uitvullen' aan staat, wordt het laatste woord van elke ingetypte regel automatisch gelijk gezet met de rechter kantlijn door het invoegen van extra spaties, gelijkmatig verdeeld tussen alle woorden. In deze handleiding is de tekst op de meeste plaatsen rechts uitgevuld. Als 'rechts uitvullen' uit staat ziet de rechter kantlijn er rafelig uit (zoals in deze alinea!). €U (woord-omslag aan/uit). Het €U kunt u de automatische woord­omslag aan en uitzetten. De W/0 bood- schap in de status-balk geeft aan of 'woord-omslag' aan or uit staat. Een verdere beschrijving van woord­omslag vindt u op blz. 8. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 21 - W I S - K O M M A N D O ' S . DELETE (wis karakter links van de cursor). De DELETE-toets wist het karakter links van de cursor en verplaatst de rest van de regel (rechts en onder de cursor) een karakter-positie naar links. Echter, een foutief getypt karakter kan eenvoudiger verbeterd wor- den door er het goede karakter gewoon overheen te typen. De DELETE-toets hoeft dan niet gebruikt te worden. DELETE is vooral handig bij het verbete- ren van fouten meteen nadat ze gemaakt zijn en om ongewenste karakters te verwijderen. AT (wis karakter onder de cursor). Dit kommando lijkt veel op het DELETE-kommando maar wist het karakter onder de cursor. De rest van de regel verschuift een positie naar links, zonder dat de cursor verplaatst wordt. OR (wis woord). Het OR-kommanda wist het hele woord waar de cursor zich in bevindt. De rest van de regel schuift dan een aantal posities naar links op zodat het ontstane gat weer gevuld is. €DELETE (wis regel) Met €DELETE kunt u de regel wissen waar de cursor op dat moment in staat. De resterende tekst schuift dan een regel naar boven op. €_ (haal gewiste regel terug). Met €_ kunt u de laatst gewiste regel weer terughalen (deze regel wordt door Tasword onthouden). De regel wordt dan in de eerste regel boven de cursor teruggeplaatst. €) (wis alinea). Dit kommando wist de hele alinea waar de cursor in staat. Om onbedoeld wissen te voorkomen vraagt Tasword op de status-balk uw keuze eerst te be- vestigen. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 22 - €X (wis tekst). D.m.v. het kommando€X kunt u het hele tekstbestand in een keer wissen. E- ventuele kop- en voetregels (zie blz. 28 en 29) worden ook gewist. Om on- bedoeld wissen van uw tekst te voorkomen vraagt Tasword u dit kommando eerst te bevestigen. €C (wis gemerkt blok). Dit kommando wist een gemerkt blok tekst nadat u uw keuze eerst weer be- vestigd heeft. Zie blz. 26 voor een uitgebreide beschrijving van de blok- kommando's. I N V O E G - K O M M A N D O ' S . AND (regel of karakter invoegen). Met AND kunnen nieuwe regels, woorden of karakters in de bestaande tekst ingevoegd worden. Om een lege regel in te voegen moet de cursor aan het begin van de regel gezet worden, die moet volgen op de in te voegen lege regel. Geef het kom- mando AND om een nieuwe lege regel te kreeren. Invoegen van lege regels gaat automatisch als 'inv.' aan staat (zie €I, blz. 23). Voor het invoegen van nieuwe woorden tussen twee bestaande woorden moet de cursor in de spatie tussen die woorden gezet worden Door AND wordt het woord rechts van de cursor op de volgende regel gezet en kan de in te voe- gen tekst ingetypt worden. Geef zonodig nogmaals AND om meer lege regels te maken of zet 'automatisch 1nvoegen' aan d.m.v. €I (zie blz. 23). Om in een bestaand woord een extra karakter in te voegen moet de cursor op het karakter gezet worden, rechts van de gewenste positie. Door het kom- mando AND wordt de uitvulling van die regel opgeheven (zie blz. 19) en wordt er een spatie gekreeerd om het nieuwe karakter in te typen. Als er in de regel onvoldoende ruimte is voor een extra spatie, wordt er een nieuwe regel gemaakt, zoals beschreven in de vorige alinea. Gebruik van het kommando AND laat meestal van het rechts uitgevuld zijn weinig over. Gebruik het kommando €J om de alinea weer te formatteren (zie blz. 19). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 23 - €I (invoegen aan/uit). Wanneer 'invoegen' aan staat (status-balk; 'inv. aan'), wordt er zodra een regel vol is, of op ENTER gedrukt wordt, een nieuwe regel ingevoegd. Het gebruik van 'invoegen aan' is vooral handig wanneer er in de tekst meer dan een regel moet worden ingevoegd. €O (automatisch invoegen aan/uit). Met 'automatisch invoegen aan’ (status-balk; 'inv. aut'), wordt de alinea waar de invoeging in plaats vindt, voortdurend uitgevuld. Elke ingetypte karakter wordt direkt voor de huidige cursorpositie ingevoegd. Automatisch invoegen is handig wanneer een woord of een groep woorden in een bestaande tekst moeten worden ingevoegd. Moeten er meer woorden inge- voegd worden, dan is het beter om het kommando€I te gebruiken. Anders be- staat n.l. de kans op het vol raken van de toetsenbord-buffer, met als ge- volg het verloren gaan van reeds getypte karakters. K A N T L I J N - K O M M A N D O ' S . €A (zet linker kantlijn). D.m.v. het kommando €A wordt de linker kantlijn op de plaats van de cursor gezet. De linker marge wordt in de status-balk aangegeven met een lijn i.p.v. de dikke geblokte balk. Het gebruik van kantlijnen wordt in de on- derstaande alinea's beschreven. De cursor kan met de pijl-toets (←) in de linker marge gestuurd worden om b.v. tekst in de marge te zetten of om de linker kantlijn op een andere plaats te zetten. Als Tasword voor het eerst geladen wordt staat de linker kantlijn op kolom 1 (dit kan veranderd worden door keuzemogelijkheid 'Aanpassen progr.' van het hoofdmenu; zie blz. 54 - 61). €S (zet standaard kantlijnen). Dit kommando zet de kantlijnen op de standaardwaarden (deze kunnen veran- derd worden door de keuzemogelijkheid 'Aanpassen progr.' van het hoofdmenu; zie blz. 54 - 61). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 24 - €D (zet rechter kantlijn). D.m.v. het kommando €D wordt de rechter kantlijn op de plaats van de cursor gezet. De rechter marge wordt in de status-balk aangegeven met een lijn i.p.v. de dikke geblokte balk. De meest rechtse kantlijnpositie is kolom 128. Als Tasword voor het eerst geladen wordt staat de rechter kantlijn op kolom 64 (dit kan veranderd wor- den door keuzemogelijkheid 'Aanpassen progr.' van het hoofdmenu; zie blz. 54 - 61). Tekst die wordt ingetypt blijft normaliter tussen de kantlijnen. Woord- omslag en rechts uitvullen vinden plaats alsof de kantlijnen de linker en rechter randen van het scherm vormen. Marges zijn handig om een alinea tijdens het typen automatisch te laten in- springen. Op deze manier kunnen bepaalde alinea's benadrukt worden (zie b.v. blz. 10!). Ook is het mogelijk om b.v. aantekeningen of een nummering in de marges te zetten. D.m.v. de pijl-toetsen kan de cursor in de marges gebracht worden om tekst in de marges te plaatsen of om nieuwe kantlijnposities te zetten. De kom- mando's <=, <> en >= (zie blz. 19) hebben geen effekt op tekst in de mar- ges en werken sowieso niet als de cursor zich in een van beide marges be- vindt. Het AND-kommando (zie blz. 22) heeft ook geen effekt op tekst in de marges, behalve als de cursor op kolom 1 staat. Het €J kommando formatteert alleen tekst tussen de kantlijnen maar 'beter formatteren' met €H (zie blz. 20) betrekt ook de tekst in de marges bij het formatteren. €H is daarom uitermate geschikt om tekst aan nieuwe kantlijn- posities aan te passen. Het 'vervang of zoek tekst' kommando (zie blz. 25) werkt ook alleen binnen de kantlijnen. Het automatisch herformatteren, dat plaats vindt na het ver- vangen van tekst, kan echter het formaat van tekst met een andere kantlijn- instelling veranderen, zodat u deze kommando's dan ook met enige zorg moet gebruiken. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 25 - H E T Z O E K - K O M M A N D O . €R (vervang of zoek tekst). Deze faciliteit biedt u de mogelijkheid om van een bepaald woord, de plaats in de tekst te vinden, waar het voor het eerst voorkomt. Ook is het moge- lijk om een bepaald woord overal in de tekst te vervangen door een ander woord of groep woorden. De zoek-aktie geschiedt vanaf de huidige cursor- positie. Om de tekst vanaf het begin te doorzoeken moet u de cursor door het kommando €↑ eerst naar het begin van de tekst verplaatsen. Na het aanslaan van €R vraagt Tasword om het te vervangen of te zoeken woord. U kunt alleen woorden intypen die geen spaties bevatten. Heeft u het woord ingetypt en een ENTER gegeven, dan zal Tasword vragen of ln het te zoeken woord het verschil tussen hoofd- en kleine letters ook genegeerd moet worden. Geeft u ja (j) als antwoord, dan beschouwt Tasword hoofd- en kleine letters als gelijkwaardig bij het zoeken. Vervolgens vraagt Tasword om de eventueel vervangende tekst. Om het woord alleen te vinden in de tekst kunt u als antwoord volstaan met ENTER. Om het woord in de tekst te vervangen, dan typt u de vervangende tekst in. Deze tekst mag wel spaties bevatten maar mag niet langer zijn dan het aan- tal karakters tussen de huidige kantlijnen met een maximum van 63. Heeft u een vervangende tekst ingetypt, dan vraagt Tasword u of alle ge- zochte woorden moeten worden vervangen of dat u selektief woorden wilt vervangen. Wilt u selektief woorden vervangen dan wordt iedere keer dat het woord in de tekst gevonden wordt gevraagt of dit woord al of niet vervangen moet worden. Iedere alinea waar tekst in is vervangen wordt overnieuw geformatteerd naar de huidige toestand van het 'rechts uitvullen' en naar eventueel an- dere kantlijn-posities. Wees dus voorzichtig met het vervangen van tekst in alinea's die met andere kantlijn-posities zijn geschreven. U kunt op ieder moment het zoeken of verplaatsen stoppen d.m.v. het EDIT- kommando. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 26 - B L O K - K O M M A N D O ' S . Blokken tekst met een lengte van maximaal 6.000 karakters, kunnen van de ene plaats naar de andere plaats verplaatst of gekopieerd worden. Voordat dit echter kan gebeuren. moeten het begin en het eind van het blok van een 'merkteken' voorzien zijn. €B (merk begin blok). Met €B geeft u aan dat de regel waar de cursor in staat de eerste regel is van een blok tekst. Tasword 'merkt' het begin van een blok door een regel in te voegen met het [-teken. Voordat het merkteken geplaats wordt kijkt Tasword of het niet al ergens anders in de tekst voorkomt. De regel met het merkteken kunt u verwijderen met het DELETE kommando (wis regel). €V (merk eind blok). Met €V geeft u aan dat de regel waar de cursor in staat de laatste regel is van een blok tekst. Tasword 'merkt' het eind van een blok door het ]- teken. Voordat het merkteken geplaatst wordt kijkt Tasword of dit teken niet al ergens anders in de tekst voorkomt. €M (verplaats tekstblok). Met €M kunt u een gemerkt blok tekst verplaatsen naar een nieuwe positie. Het blok wordt in nieuw gekreerde lege regels boven de cursor geplaatst. €N (kopieer tekstblok). Met €N kunt u blokken tekst kopieren i.p.v. alleen verplaatsen. €Z (kopieren met behoud merktekens). Het €Z-kommando is identiek aan €N met dit verschil, dat de merktekens bij het originele gemerkte blok behouden blijven. Met €Z kan een eenmaal ge- merkt blok gemakkelijk naar diverse plaatsen in de tekst gekopieerd worden zonder steeds de merktekens weer te hoeven plaatsen. €C (wis tekstblok). Met €C kunt u een blok tekst wissen, vooropgesteld dat de cursor zich niet in het te wissen blok bevindt. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 27 - T A B U L A T O R - K O M M A N D O ' S . STEP {rechter stop). Het kommando STEP verplaatst de cursor naar de eerstvolgende tabulator- stop, rechts van de cursor. De tabulator-posities worden op het geblokte deel van de status-balk aan- gegeven. NOT (linker stop). Het kommando NOT verplaatst de cursor naar de eerste tabulator-stop, di- rekt links van de cursor. €+ (plaats tabulatorstop). Het €+ kunt u op de huidige plaats van de cursor (in de betreffende kolom) een nieuwe tabulator-stop plaatsen. €- (wis tabulator-stop). Het €- verwijdert u een tabulator-stop in de kolom van de cursor. Er ge- beurt niets als er in die kolom geen tabulator-stop stond. €= (zet standaard tabulator-stops). Dit kommando zet de tabulator-stops op de standaard-waarden (dit is in het originele programma een stop in elke tiende kolom). Als u een kopie maakt van het programma worden de dan aanwezige tabulator-posities als stan- daardwaarden aangenomen. €↑ (wis alle tabu1ator­stops). D.m.v. €↑ kunt alle tabulator-stops die op dat moment aanwezig zijn verwij- deren. Opmerking: Het ↑-teken is niet een van de pijl-toetsen (toets 5 t/m 8) maar het pijltje van de H-toets (SYMBOL SHIFT H). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 28 - P R I N T E R - K O M M A N D O ' S . €P (pagina-aanduiding aan/uit). Het kommando €P wordt gebruikt om de pagina-aanduiding op het scherm aan of uit te zetten. De 'Pag.' mededeling in de status-balk geeft de huidige toestand aan. Het 'pagina-aanduiding' aan, verschijnt er een horizontale stippellijn op het scherm om aan te geven waar een bladzijde eindigt en de volgende begint bij het afdrukken. Op blz. 36-39 wordt verder beschreven hoe u afdrukken van de printer kunt formatteren. €TRUE VIDEO (form feed). Met €TRUE VIDEO kunt u op het scherm aangeven waar in de tekst bij het af- drukken een papierdoorvoer (form feed) moet plaatsvinden. €TRUE VIDEO plaatst het speciale Tasword papierdoorvoer-teken op het scherm (inverse- F). De printer geeft na het afdrukken van een regel met het inverse-F te- ken een papierdoorvoer (het inverse-F teken wordt zelf niet afgedrukt). Na het gebruik van dit teken zullen de pagina-aanduidingen (stïppellijnen) op het scherm niet meer de juiste plaatsen aangeven waar op de printer de volgende bladzijden beginnen (zie blz. 32). €INV. VIDEO (TASPRINT aan/uit). Het €INV. VIDEO kommando geeft het speciale Tasprint kontrole-karakter op het scherm. Het gebruik van Tasprint met Tasword III wordt verder beschre- ven in bijlage A. €7 (regel 1 in kopregel). Bij het afdrukken van een tekstbestand kunnen op iedere afgedrukte bladzij- de zgn. kop- en voetregels afgedrukt worden. Kop- en voetregels worden met de tekst mee naar cartridge weggeschreven als u tekst wegschrijft. Als u geen kop- of voetregels toepast, kunt u deze mogelijkheid ook gebruiken als kladblokje voor korte aantekeningen. Een kopregel wordt gemaakt door de tekst die in de kopregel moet komen te staan, als regel 1 van de tekst in te typen. Vervolgens wordt met het kom- mando €7 regel 1 in de kopregel geplaatst en van het scherm verwijderd. Daarbij wordt een eventueel al bestaande kopregel overschreven. €7 plaatst dus de tekst van regel 1 in de kopregel. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 29 - €6 (kopregel in regel 1). €6 haalt een kopie van de kopregel uit het geheugen en plaatst deze in re- gel 1 van de tekst (de tekst schuift dan 1 regel op). Na eventuele veran- deringen te hebben aangebracht kunt u d.m.v.€7 regel 1 weer in de kopregel plaatsen. €8 (regel 1 in voetregel). Met €8 plaatst u regel 1 van de tekst in de voetregel. €5 (voetregel in regel 1). Kommando €5 plaatst een kopie van de voetregel in regel 1 van de tekst. S P E C I A L E K A R A K T E R S . GRAPHICS (printer kontrole-karakters). Het het kommando GRAPHICS kunt u printer kontrole-karakters in de tekst typen. Deze staan op blz. 38 beschreven. Printer kontrole-karakters ver- schijnen als grafische symbolen op het scherm maar worden niet mee afge- drukt. Als GRAPHICS gebruikt wordt, herinnert een mededeling, rechts op de sta- tus-balk u er aan dat u in de GRAPHICS MODE bent. Dit betekent dat bij het aanslaan van de letters A t/m P deze als grafische symbolen op het scherm zullen verschijnen. Als 'hulp' aan staat (zie blz. 15), laat deze in de GRAPHICS MODE een overzicht van printer kontrole-karakters met hun funk- ties zien. Sla de toets aan voor het gewenste kontrole-karakter. Na het aanslaan van zo'n karakter verlaat Tasword automatisch weer de GRAPHICS MODE. Geef nogmaals GRAPHICS wanneer u geen printer kontrole-karakters wilt gebruiken. €2 (tweede karakterset). Tasword III bevat een tweede karakterset met vele buitenlandse en extra karakters. Als het kommando €2 gegeven wordt, krijgt de cursor een andere vorm (32 karakters per regel; een inverse-ruit: 64 karakters per regel; een inverse-kruis). Met 'hulp aan' ziet u bovenaan het scherm een over- zicht van de tweede karakterset en de letters welke u moet typen om een bepaald karakter op het scherm te krijgen. Tasword verlaat de tweede karak- terset automatisch na het aanslaan van de gewenste toets of na ENTER. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 30 - €> (van hoofd- naar kleine letters). Met dit kommando worden hoofdletters op de plaats van de cursor omgezet in kleine letters. Door de toets ingedrukt te houden, kunnen op deze wijze de- len tekst die b.v. per ongeluk in hoofdletters getijpt waren (CAPS LOCK) weer in kleine letters omgezet worden. €< (van kleine naar hoofdletters). Met €< kunnen kleine letters in hoofdletters omgezet worden. CAPS LOCK (hoofdletters vast). Met de CAPS LOCK-toets kunt u het gebruik van hoofdletters tijdelijk aan en uit zetten. Met CAPS LOCK aan krijgt u bij het aanslaan van een toets een hoofdletter. De letters in de status-balk veranderen dan ook in hoofd- letters. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 31 - A N D E R E K O M M A N D O - T O E T S E N . STOP (hoofdmenu). Dit kommando wordt gebruikt om in het hoofdmenu te komen (dit menu wordt van cartridge geladen!). Via het hoofdmenu kunnen tekstbestanden o.a. wor- den weggeschreven of geladen, of worden afgedrukt op de printer. Hier volgt het hoofdmenu: Tekst afdrukken: P (zie blz. 32) Afdr. met Data Merge: D (zie blz. 42) Tekst saven: S (zie blz. 12) Tekst laden: L (zie blz. 12) Tekst koppelen: M (zie blz. 12) Terug naar de tekst: T (zie blz. 31) Aanpassen progr.: A (zie blz. 54) Wis tekst van cartr.: W (zie blz. 12) Naar Basic: B (zie blz. 31) Keuze 'T' brengt u terug in de tekst. Met 'B' gaat u uit het programma en komt u in het Basic terecht. U kunt nu iets andere met de komputer doen (bv. een berekening laten uitvoeren) terwijl Tasword gewoon in het geheugen blijft staan. Geef RUN + ENTER om weer in het hoofdmenu terug te komen. Onderaan het hoofdmenu is een woord-teller, een karakter-teller en een regel-teller te vinden. Ook wordt het aantal karakters aan vrije geheugen- ruimte weergegeven. De nog resterende ruimte wordt echter te hoog opgege- ven, omdat Tasword, voordat het hoofdmenu geladen wordt, eerst de tekst komprimeert om genoeg ruimte te krijgen voor het hoofdmenu. In de praktijk komt het er op neer dat het tekstgeheugen vol raakt wanneer er minder dan 2.000 vrije karakters over zijn. Rechts onder het hoofdmenu is het huidige microdrive-nummer te vinden. Het microdrive-nummer is te veranderen door (terwijl het hoofdmenu zichtbaar is) een getal tussen l en 8 aan te slaan. Typ 0 (nul) als u met kassette- rekorder werkt. €T (verander breedte tekstraam). Met€T kunt u de breedte van het tekstraam instellen op 32 karakters ('Spectrum-grootte') of 64 karakters ('Tasword-grootte'). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 32 - HET AFDRUKKEN VAN TEKST. Ga om (een deel van de) tekst af te drukken d.m.v. STOP eerst naar het hoofdmenu (zie blz. 31). Kies mogclijkheid 'P' (tekst afdrukken) en beves- tig uw keuze door ENTER aan te slaan. Op het scherm verschijnt nu het print-menu (zoals hieronder afgebeeld): Vanaf regel (1)________________ Tot regel (laatste)____________ Aantal afdrukken (1)___________ Regelafstand (1)_______________ Kontinu of losse vellen (K) K/L FF na pag.-aand. (N) J/N_______ Print kopr.(N) J/N_____________ Print voetr. (N) J/N___________ Print pag. nummers (N) J/N_____ Boven-/onderaan (B) B/O______ Midden/in de hoek (M) M/H____ Nummer eerste pag. (1)_______ L. marge bij afdr. (0)__________ FF na afdr. (N) J/N____________ Toets ENTER; standaardwaarden OR; opnieuw beginnen AT; printen EDIT; hoofdmenu Als dit menu op het scherm zichtbaar is kunt u op ieder gewenst moment tekst afdrukken door het kommando AT te geven. Tasword III heeft dus een behoorlijk aantal print­mogelijkheden in huis en de absolute beginner wordt dan ook aangeraden om deze mogelijkheden eerst maar over te slaan en de tekst gewoon met het kommando AT af te drukken. Een volledige beschrijving van de afdrukmogelijkheden vindt u op blz. 33 t/m 35. Veel van bovenstaande mogelijkheden zijn afhankelijk van de van te voren in- gestelde pagina-layout. Zie blz. 37 voor een beschrijving van de pagina- layout en blz. 54 voor aanwijzingen hoe u uw eigen layout kunt definieren. P R I N T E R - T E R M I N O L O G I E . FORM FEED: Een instruktie om het papier in de printer tot aan het begin van de volgende blz. door te schuiven. PAGINA-LENGTE: Het aantal regels dat op ieder vel papier afgedrukt wordt. Eventuele pagina­nummers, kop- en voetregels tellen voor de pagina-lengte niet mee. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 33 - D E A F D R U K M O G E L I J K H E D E N . Het print-menu van blz. 32 laat een aantal keuzemogelijkheden zien. Achter elke keuze staat een standaardwaarde tussen haakjes. Deze waarde wordt aangenomen als u alleen de ENTER-toets aanslaat. Als u het kommando AT geeft om te printen (en dit kan op elk moment in het menu), dan worden voor de resterende keuzes de standaardwaarden aangenomen. Als u een antwoord geeft dat anders is dan wat er tussen haakjes staat, dan neemt Tasword uw antwoorden aan als standaardwaarden zolang Tasword in het geheugen zit. Dit geldt echter niet voor de eerste twee keuzes, hier blijven '1' en 'laatste' altijd de standaardwaarden. Ook als Tasword wegge- schreven wordt neemt Tasword de door u ingevoerde waarden aan als stan- daardwaarden. Op deze manier kan een aangepaste versie gemaakt worden met de door u meest gebruikte waarden (zie ook blz. 54 - 61). Vanaf regel (1). Voer het nummer in van de eerste regel van de tekst die moet worden afge- drukt. ENTER geeft de standaardwaarde 1. Tot regel (laatste). Voer het nummer in van de laatste regel die moet worden afgedrukt. D.m.v. ENTER wordt de tekst tot en met de laatste regel afgedrukt. Aantal afdrukken (1). Geef hier op, hoevaak de tekst afgedrukt moet worden. Als er meer dan 1 afdruk gemaakt moet worden en elke afdruk moet op een nieuw vel papier be- ginnen, geef dan op de laatste vraag ('FF na afdr.') 'J' als antwoord, of typ het inverse-F teken in de laatste regel van de tekst (zie blz. 28). Regelafstand (1). Voer het getal 2 in voor dubbele, 3 voor drievoudige regelafstand enz. Als u kiest voor een regelafstand groter dan 1 (de standaardwaarde) en wanneer er na een pagina-aanuiding een 'form feed' moet plaatsvinden. dan moet de pagina-lengte (het aantal regels per pagina; zie blz. 32) ook aangepast worden omdat op deze manier toegevoegde blanko regels niet worden meege- teld. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 34 - Kontinu of losse vellen (K) K/L. Voer hier 'L' in als u op losse vellen papier afdrukt of 'K' als u werkt met kettingformulieren of papier op een rol. Bij keuze 'L' zal er na iedere pagina-aanduiding een automatische papier- doorvoer (form feed) plaatsvinden en zal het printen tijdelijk gestaakt wor- den. Vervolgens vraagt Tasword u om een nieuw vel papier in de printer te plaatsen. Sla een willekeurige toets aan om met afdrukken verder te gaan. FF na pag.-aand. (N) J/N. Deze vraag wordt overgeslagen indien in de vorige vraag gekozen werd voor losse vellen. Als deze vraag met 'J' beantwoord wordt, dan zal er na het afdrukken van een pagina-lengte aan regels een automatische papierdoorvoer plaatsvinden, zodat er niet afgedrukt wordt op of in de buurt van de per- foraties tussen de vellen papier. Ala deze vraag met 'N' beantwoord wordt zijn de volgende vragen over kopre- gels, voetregels en pagina-nummering toch van belang. Kop- en voetregels en pagina-nummering kunnen dan toch gebruikt worden d.m.v. het inverse-F teken in de tekst (zie blz. 28). Print kopr. (N) J/N. Een kopregel is een regel tekst welke bovenaan iedere bladzijde afgedrukt kan worden (zie blz. 28 en 29). Om kopregeis af te drukken moet u hier 'J' als antwoord geven. Print voetr. (N) J/N. Een voetregel is een regel tekst welke onderaan iedere bladzijde afgedrukt kan worden (zie blz. 29). Om voetregels af te drukken moet u hier 'J' als antwoord geven. Print pag. nummers (N) J/N. Voer 'J' in als Tasword bij het afdrukken de bladzijden automatisch moet nummeren. De volgende drie keuzemogelijkheden zijn alleen van toepassing als er pagina-nummers afgedrukt worden (bij 'N' worden de volgende drie vragen overgeslagen). Boven-/onderaan (B) B/O. Met 'B' of 'O' kan aangegeven worden waar de nummers op de bladzijden moe- ten komen te staan; bovenaan (boven een eventuele kopregel) of onderaan de bladzijde (onder de voerregel). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 35 - Midden/in de hoek (M) M/H. U kunt kiezen of u de pagina-nummers in het midden van de boven- of onder- zijde of in de hoeken geplaatst wilt hebben. De preciese plaats op het pa- pier hangt af van de kantlijn-posities zoals ze stonden toen u naar het hoofdmenu ging. Heeft u voor 'hoek' gekozen dan worden oneven nummers in de rechterhoek en even nummers in de linkerboek afgedrukt. Nummer eerste pag. (1). Voer hier het nummer van de eerste bladzijde in. Het doornummeren is vooral handig bij het afdrukken van grote tekstbestanden die in delen op cartridge staan. Linker marge bij afdr. (0). Deze marge is principieel verschillend van de linker marge in het tekst- bestand zelf. De linker marge bij het afdrukken wordt gemaakt door steeds voor het afdrukken van een regel, een van te voren bepaald aantal spaties naar de printer te sturen. U wilt bv. een tekst maken welke op A4-papier moet worden afgedrukt. Bij een normale lettergrootte gaan er precies 80 karakters op een regel A4. Om links en rechts marges te krijgen kunt u op twee manieren te werk gaan; in de tekst zet u de linker en rechter kantlijn-posities resp. op bv. kolom 8 en kolom 72. Deze methode werkt prima maar de tweede manier is wat beter en bespaart bovendien ook nog wat geheugenruimte; zet de kantlijnen in de tekst op kolom 1 en kolom 64 en de linker kantlijn bij het afdrukken op ko- lom 8. Een nadeel van deze methode is dat bij gebruik van verschillende lettergroottes, de grootte van de marges ook varieert en dus de linker uitlijning verloren gaat. FF na afdr. (N) J/N. 'J' als antwoord geeft na het afdrukken van de tekst een laatste papier- doorvoer. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 36 - Formatteren van de afdruk. Dit hoofdstuk beschrijft hoe de tekst op de afdruk geformatteerd kan worden (pagina­layout en aantal regels per bladzijde). De absolute beginner wordt aangeraden om het advies van blz. 32 op te volgen en de verschillende af- druk-mogelijkheden voorlopig over te slaan om de overige items van het pro- gramma eerst beter te leren kennen. P A G I N A - A A N D U I D I N G . Er zijn twee redenen voor het toepassen van 'pagina-aanduiding' en Tasword heeft voor beide de juiste oplossing: 1) Wanneer er gebruikt gemaakt wordt van kontinue papier-toevoer (bv. ket- tingformulieren), kan het wenselijk zijn dat de tekst niet te dicht bij de perforaties tussen de vellen afgedrukt wordt. En bij gebruik van losse vellen papier moet de tekst op een ruime afstand van de onderzijde van het papier blijven. 2) Als de tekst uit verschillende delen bestaat is het soms wenselijk om ieder deel op een apart vel papier af te drukken (zoals bv. deze hand- leiding!). Als u een lang tekstbestand wilt afdrukken kan oplossing '1' (automatische pagina-aanduiding) voor u het meest geschikt zijn. Is echter oplossing '2' het meest van toepassing dan moet u in de tekst op de juiste plaatsen het speciale papier-doorvoer karakter typen (inverse-F). De beide mogelijkheden van papier-doorvoer worden hieronder beschreven. Het is niet verstandig om beide methoden in dezelfde tekst te gebruiken. AUTOMATISCHE FORM FEED (1). Als u in het print-menu (blz. 32) hebt aangegeven dat u op losse vellen papier afdrukt, of met ja ('J') hebt geantwoord op de vraag 'FF na pag.- aand.', dan geeft de printer na het uitprinten van een pagina-lengte tekst (zie blz. 32) automatisch een form feed. Als de pagina-lengte bv. 50 regels is, dan wordt bij het afdrukken na iede- re 50 regels een form feed uitgevoerd. Eventuele voetregels worden afgedrukt voordat een form feed wordt uitge- voerd. Hetzelfde geldt voor pagina-nummers die onderaan de bladzijden moe- ten worden afgedrukt. Als de 'pagina-aanduiding' aan staat (d.m.v. €P, blz. 28), verschijnt er tussen de af te drukken bladzijden een horizontale stippellijn op het scherm. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 37 - NIET­AUTOMATlSCHE FORM FEED (2). In plaats van het gebruik van de automatische form feed, is het ook moge- lijk om het inverse-F teken in de tekst te gebruiken. Het inverse-F teken wordt verkregen d.m.v. het kommando TRUE VIDEO (zie blz. 28). Als de tekst afgedrukt wordt zal er na iedere regel met een inverse-F, een form feed uitgevoerd worden. Nadat er d.m.v. het inverse-F teken een form feed is uitgevoerd, zullen de automatische form feeds nog steeds na een bepaalde pagina-lengte uitge- voerd worden, echter niet meer op de plaats van de horizontale stippellij- nen op het scherm. Het is dus beter om dan niet meer op de automatische pagina-aanduiding te vertrouwen en steeds van het inverse-F teken gebruik te maken wanneer u bij het afdrukken een form feed wilt. P A G I N A - I N D E L I N G . De pagina indeling van een afgedrukt blad tekst is als volgt (van boven naar beneden): 1) Het bladzijde­nummer: Alleen als in het print-menu is aangegeven dat de bladzijden automatisch genummerd moeten worden en dat de nummers bovenaan de bladzijden moeten staan. Na het nummer volgen 2 lege regels. 2) De kopregel: Indien gewenst wordt er bovenaan iedere bladzijde een kop- regel afgedrukt. Op blz. 29 staat beschreven hoe u kopre- gels kunt definieren. Na een kopregel volgen weer 3 lege regels. 3) De eigenlijke tekst: Het aantal op een bladzijde af te drukken regels wordt bepaald door de waarde van de pagina-lengte (standaard 50 regels). 4) De voetregel: Tusaen de tekst en een eventuele voetregel bevinden zich 3 lege regels. Voetregels worden alleen afgedrukt indien aangegeven. Het definieren van voetregels kunt u vinden op blz. 29. 5) Het bladzijde-nummer: Alleen als het nummer onderaan de bladzijde afge- drukt moet worden. Boven het nummer bevinden zich 2 lege regels. Het aantal regels op een bladzijde (pagina-lengte) en het aantal lege re- gels tussen de verschillende onderdelen kunnen door de gebruiker worden gedefinieerd in de keuzemogelijkheid 'aanpassen progr.' (zie blz. 55) TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 38 - P R I N T E R - K O N T R O L E K A R A K T E R S . Tasword III biedt de mogelijkheid om effektief gebruik te maken van alle faciliteiten van uw printer, door het gebruik van 32 zelf te definieren printer kontrole-karakters. Deze kontrole-karakters worden weergegeven door grafische tekens. Om zo'n kontrole-karakter te typen slaat u eerst GRAPHICS aan en vervolgens de gewenste toets. Een mededeling rechts op de status-balk geeft aan dat u in de GRAPHICS MODE bent en dat de volgende toets-aanslag een printer kontrole-karakter oplevert. Elke printer kontrolekarakter kan voorzien worden van maximaal 5 kontro- le-kodes. Als Tasword tijdens het printen een kontrole-karakter tegenkomt wordt de betreffende serie kontrole-kodes aan de printer doorgegeven. U kunt bv. een bepaald kontrole-karakter verbinden met een serie kontrole- kodes welke uw printer opdracht geven om de tekst met dubbele lettergroot- te af te drukken (uiteraard alleen als uw printer deze mogelijkheid biedt!). Wilt u nu een deel van de tekst in dubbele lettergrootte afdruk- ken dan hoeft u alleen dit kontrole-karakter in de tekst op te nemen en de tekst volgend op dit karakter wordt dan in de gewenste lettergrootte afge- drukt. Het originele Tasword-programma is al voorzien van de kontrole-kodes voor de Epson FX-80 printer zoals op de hulp-pagina te zien is. Veel van deze kodes gelden ook voor andere dot/matrix-printers. Op de hulppagina vindt u GRAPHIC kontrole-karakters voor en achter de beschreven funkties. Deze zetten de betreffende funkties resp. aan en uit. De kontrole-karakters om funkties aan te zetten verkrijgt u door in GRAPHICS MODE eerst de CAPS SHIFT-toets in te drukken en vervolgens de gewenste cijfer-toets. De karak- ters voor het uitzetten van bepaalde funkties verkrijgt u door in GRAPHICS MODE een cijfer-toets aan te slaan zonder CAPS SHIFT. De tweede serie van 16 kontrole-karakters (GRAPHICS + de letters A t/m P), zijn in het originele Tasword-programma nog niet voorzien van printer kon- trole-kodes. U kunt uw eigen kontrole-karakters definieren via de keuzemogelijkheid 'Aanpassen progr.', beschreven op blz. 57. Het is mogelijk om het deel van de hulppagina, waarin de printer kontrole- karakters worden aangegeven te veranderen (zie blz. 15 en 16). U kunt dit deel dan als geheugensteun gebruiken. Vaak zijn printerhandleidingen onduidelijk over het gebruik van kontrole- kodes. In bijlage 1 (blz. 62) wordt getracht in deze materie meer duidelijk- heid te verschaffen. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 39 - VOORBEELD: Het programma is reeds voorzien van het teken ▄ voor de printer-kodes voor een spatie + de Epson kodes voor onderstrepen. Het teken ▀ omvat de kodes om het onderstrepen te stoppen + een spatie. De tekst; dit is een▄voorbeeld▀van onderstrepen wordt afgedrukt als; dit is een voorbeeld van onderstrepen ¯¯¯¯¯¯¯¯¯ A F D R U K K E N V A N N O R M A L E K A R A K T E R S . Bij het afdrukken van de normale karakters worden gewoonlijk de ASClI-kodes van deze karakters naar de printer gestuurd. De keuzemogelijkheid 'Aanpassen progr.' van het hoofdmenu (zie blz. 56) biedt u echter de mogelijkheid om per af te drukken karakter een serie van 3 kodes naar de printer te sturen i.p.v. de gebruikelijke ASCII-kode. Op deze wijze wordt het bv. mogelijk om letters af te drukken met een accent- teken (bv. de à, é, ü, ç, enz.). U zou een normaal karakter kunnen voor- zien van de kode van het gewenste karakter + de kode van een 'back-space' (een spatie terug) + de kode van het betreffende accent-teken (er van uit- gaande dat uw printer deze mogelijkheden biedt!). K A R A K T E R S U I T D E T W E E D E K A R A K T E R S E Een karakter uit de tweede karakterset wordt normaliter afgedrukt als het korresponderende normale karakter. De mogelijkheid 'Aanpassen progr.' van het hoofdmenu maakt het mogelijk om ook aan elk van de karakters uit de tweede karakterset een serie van drie printer-kodes toe te kennen. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 40 - HET AFDRUKKEN VAN TEKSTBESTANDEN VAN CARTRIDGE. Een tekst die langer is dan de maximale grootte van een Tasword tekstbe- stand (ongeveer 17.000 karakters) moet als twee of meer tekstbestanden op cartridge staan. 0m de hele tekst af te kunnen drukken, moeten de afzon- derlijke delen dus een voor een van cartridge gehaald worden en worden af- gedrukt. Deze werkwijze kan geautomatiseerd verlopen door het afdrukken van een speciaal tekstbestand, het zgn. 'afdrukbestand'. Het afdrukbestand bestaat uit de namen van de afzonderlijke delen van het hele af te drukken tekstbestand. Dit is een voorbeeld van een afdrukbestand: _______________________________________________________________ │ │ │$ │ │TEKST1 │ │TEKST2 │ │TEKST3 │ │TEKST4 │ │TEKST5 │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Het dollarteken, dat in de eerste kolom van de eerste regel moet staan, geeft aan dat het zich om een afdrukbestand handelt. Het dollarteken wordt gevolg door een lijst met de namen van de afzonderlijke tekstbestanden, elk beginnend in kolom 1 van een nieuwe regel. Deze lijst bevat dus de namen van de achter elkaar af te drukken tekstbestanden. Wanneer een (afdruk)bestand afgedrukt moet worden kijkt Tasword eerst of het eerste karakter in het bestand een dollarteken is. ls dat zo, dan zal Tasword de genoemde tekstbestanden in de vermelde volgorde afdrukken. Tasword haalt de afzonderlijke tekstbestanden van de cartridge in de huidi- ge drive (het nummer daarvan vindt u rechts onder het hoofdmenu). De be- standsnamen in het afdrukbestend kunnen een specifikatie voor de gebruikte drive bevatten, nl. het nummer van de drive, gevolgd door een dubbele punt: 1:TEKST1 (TEKST1 bevindt zich in drive 1). 1:TEKST2 (TEKST2 bevindt zich ook in drive 1). 2:TEKST3 (TEKST3 bevindt zich in drive 2). enz. U kunt tekstbestanden alleen van cartridge afdrukken via de keuze 'Tekst afdrukken' van het hoofdmenu, omdat 'Afdr. met Data Merge' dollartekens negeert. U wordt aangeraden om met 'J' te antwoorden op de vraag 'FF na afdr.' van het print-menu om elk nieuw tekstbestand op een nieuw vel te laten beginnen: Dit is essentieel bij het afdrukken van kopregels, voetre- gels of pagina-nummers of wanneer er een form feed na pagina-aanduiding moet plaatsvinden. Verder, kan Tasword niet meerdere afdrukken maken van een afdrukbestand (zie print­menu blz. 32). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 41 - O E F E N I N G : H E T A F D R U K K E N V A N C A R T R I D G E . Samenvatting: Deze oefening omvat het laden en bekijken van het afdrukbe- stand 'PRlNT' en het afdrukken van de in het afdrukbestand genoemde tekstbestanden. 1) Laad het afdrukbestand 'PRINT' zoals u een normaal tekstbestand zou laden en overtuig u ervan dat het het afdruk-bestand is van blz. 40. Merk op dat het bestand in kolom 1 van regel 1 begint met het dollar- teken en dat regel 1 verder leeg is. Merk ook op dat iedere volgende naam in het afdruk-bestand in kolom 1 van een nieuwe regel begint. 2) Ga via STOP naar het hoofdmenu en sla de P-toets aan, gevolgd door EN- TER om uw keuze te bevestigen. Als u nu in het print-menu AT aanslaat worden de in het afdrukbestand genoemde tekstbestanden achtereenvolgens afgedrukt. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 42 - DATA MERGE. In Tasword III is ook een 'Data Merge'-faciliteit opgenomen. Data Merge houdt in dat het mogelijk is om bv. een aantal exemplaren van een brief af te drukken, ieder voorzien van een andere naam en adres. Deze namen en adressen staan in een speciaal bestand, het zgn. 'Data Merge bestand'. Het is mogelijk om m.b.v. het programma MASTERFILE (versie 1.09 of later) een Data Merge bestand te maken, zoals beschreven in bijlage 6, maar het is ook mogelijk dit met Tasword III te doen. De Tasword III Data Merge facili- teit biedt u zelfs de mogelijkheid van voorwaardelijk afdrukken!! U heeft bv. een Data Merge bestand met namen en adressen van klanten die in het afgelopen jaar bij u kochten, samen met een getal dat per klant de totale waarde voorstelt van de alle bij u gekochte goederen. Voorwaardelijk afdruk- ken houdt nu in dat het mogelijk is om bv. een persoonlijk geadresseerde brief te sturen aan die klanten, die in het afgelopen jaar voor meer dan ƒ1000 bij u gekocht hebben. Het voorwaardelijk afdrukken is een zeer krachtige en bruikbare toepassing van Tasword III. Het wel of niet afdrukken is afhankelijk van het al of niet voldoen van een Data Merge gegeven aan een van te voren bepaalde voorwaarde in het af te drukken tekstbestand. Gebruikers die hun gegevens naar meer ingewikkelde voorwaarden willen selekteren, worden geadviseerd hun gegevens in MASTERFILE op te slaan en te bewerken om ze vervolgens aan Tasword te koppelen. D E O E F E N I N G E N : Om met de Tasword Data Merge-faciliteit te kunnen werken is het noodzake- lijk iets te weten van de begrippen, 'bestanden', 'kaarten' en 'velden'. Laat u echter niet afschrikken door deze onbekende termen! De Tasword pro- gramma-cartridge is reeds voorzien van een aantal voorbeeld-bestanden. De oefeningen in dit deel van de handleiding maken gebruik van deze voorbeel- den om u de werking van de Data Merge-faciliteit te tonen. Laat u zich niet ontmoedigen als u na het doorlezen van een alinea deze nog niet di- rekt begrijpt. Werk de oefeningen die aan het eind van een onderdeel staan rustig door en neem er de tijd voor om zelf wat te experimenteren. Lees dan de voorgaande alinea's nog eens door voordat u overgaat naar een nieuw deel. H E T D A T A M E R G E K O N T R O L E - K A R A K T E R & . Het &-teken is het Data Merge kontrole-karakter. Dit teken staat in de tekst op die plaatsen waar Data Merge-gegevens moeten worden afgedrukt. Het &-teken wordt in het Data Merge bestand ook gebruikt om binnen een kaart de verschillende velden te onderscheiden (het Data Merge kontrole- karakter kan door de gebruiker worden veranderd, zie blz. 60). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 43 - B E S T A N D E N , K A A R T E N E N V E L D E N . Een goed voorbeeld van het gebruik van de Tasword Data Merge-faciliteit is de rechtstreekse 'mailmerge', waarbij een aantal individueel geadresseerde brieven worden verzonden naar instellingen die met naam en adres in het Data Merge bestand voorkomen. De betreffende lijst met namen en adressen, ingetypt met Tasword en als tekstbestand op cartridge bewaart, zou er dan als volgt uit kunnen zien: ________________________________________________________________ │ │ │&NComputer Service Lijn │ │&ALavendelstraat 19 <───── Dit is een kaart. │ │2563 PP 's-Gravenhage │ │&T070-231172 │ │ │ │&NFilosoft │ │&APostbus 1353 <────────────── Dit is een veld. │ │9701 BJ Groningen │ │&T050-137746 │ │<────────────────────────────── Een lege regel scheidt twee kaarten. │&NHCC Nederland │ │&APostbus 149 <──────── Dit is een veld van 2 regels. │ │2250 AC Voorschoten │ │&T01717-8535 │ │ │ │&NSinclair Gebruikersgroep Groningen │ │&AGeert Valckeshof 28 │ │9351 RX Leek In dit voorbeeld bestaat het Data Mer- │&T05945-16328 Merge bestand uit vier kaarten, elk │ bestaande uit een naam, een adres en │ een telefoonnummer. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ In een Data Merge bestand moet ieder veld beginnen met het Data Merge kon- trole-karakter &, gevolgd door een letter die het specifieke veld aan- geeft. In het bovenstaande voorbeeld wordt iedere naam voorafgegaan door &N, ieder adres door &A en ieder telefoonnummer door &T. Het eerste karakter volgend op & MOET een letter zijn. dus a-z of A-Z. Om- dat het programma onderscheidt maakt tussen hoofd- en kleine letters, kan elke kaart in een Data Merge bestand uit maximaal 52 verschillende velden bestaan. De maximale grootte van een kaart die het programma nog accep- teert bedraagt ongeveer 1500 karakters). Let erop dat het &-teken waar elk veld mee begint in kolom 1 MOET staan! TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 44 - De brief in dit mailmerge voorbeeld kan met Tasword getypt worden en zou er dan als volgt uit kunnen zien: ________________________________________________________________ │ │ │&N │ │&A │ │ │ │ │ │Geachte &N, │ │ │ │Dit is een zeer kort briefje dat door ons gebruikt wordt om het│ │gebruik van Tasword Data Merge toe te lichten. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │Tasman Ltd. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Wordt deze brief d.m.v. 'Afdr. met Data Merge' van het hoofdmenu en met het voorbeeld van de vorige pagina als Date Merge bestand afgedrukt, dan zal de brief in principe vier keer worden afgedrukt. De eerste brief ziet er dan zo uit: ________________________________________________________________ │ │ │Computer Service Lijn │ │Lavendelstraat 19 │ │2563 PP 's-Gravenhage │ │ │ │ │ │Geachte Computer Service Lijn, │ │ │ │Dit is een zeer kort briefje dat door ons gebruikt wordt om het│ │gebruik van Tasword Data Merge toe te lichten. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │Tasman Ltd. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Vergelijkt u nu de eerste kaart van het Data Merge bestand (op de vorige bladzijde) met de tekst, bovenaan deze bladzijde, dan ziet u hoe de uitein- delijke brief er door het gebruik van Data Merge uitziet. In het tekstbe- stand werd &N vervangen door het veld met de naam &N van de eerste kaart in het Data Merge bestand: Computer Service Lijn. Op dezelfde manier is &A vervangen door het twee-regelige veld &A van de eerste kaart van het be­ stand. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 42 - De tweede brief ziet er als volgt uit: ________________________________________________________________ │ │ │Filosoft │ │Postbus 1353 │ │9701 BJ Groningen │ │ │ │ │ │Geachte Filosoft, │ │ │ │Dit is een zeer kort briefje dat door ons gebruikt wordt om het│ │gebruik van Tasword Data Merge toe te lichten. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │Tasman Ltd. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ De laatste twee brieven bevatten op dezelfde manier de namen en adressen van de twee laatste kaarten van het Data Merge bestand: ________________________________________________________________ │ │ │HCC Nederland │ │Postbus 149 │ │2250 AC Voorschoten │ │ │ │ │ │Geachte HCC Nederland, │ │ │ │Dit is een zeer kort briefje dat door ons gebruikt wordt om het│ │gebruik van Tasword Data Merge toe te lichten. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │Tasman Ltd. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ En de laatste brief: ________________________________________________________________ │ │ │Sinclair Gebruikersgroep Groningen │ │Geert Valckeshof 28 │ │9351 RX Leek │ │ │ │ │ │Geachte Sinclair Gebruikersgroep Groningen, │ │ │ │Dit is een zeer kort briefje dat door ons gebruikt wordt om het│ │gebruik van Tasword Data Merge toe te lichten. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │Tasman Ltd. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 46 - O E F E N I N G I : E E N M A I L M E R G E A F D R U K . Samenvatting: Deze oefening bestaat uit het laden van Tasword; het laden en bekijken van het Data Merge voorbeeldbestand MERGE; het wissen van het tekstbestand; het laden en bekijken van van het tekstvoorbeeld TEKST1; het uitprinten van het tekstbe- stand met Data Merge; het toevoegen van een extra kaart aan het Data Merge bestand en het maken van nog een afdruk; het wijzigen van het tekstbestand door de instruktie op te nemen om de telefoonnummers tijdens het afdrukken van de Data Merge ook mee af te drukken. 1) Laad Tasword door de programma-cartridge in drive 1 te plaatsen en het kommando RUN uit te voeren. 2) Op de originele programma-cartridge bevindt zich het Data Merge bestand MERGE. Laad MERGE door in het hoofdmenu (STOP) mogelijkheid L ('Tekst laden') te kiezen en uw keuze te bevestigen door ENTER. Nadat er op het scherm de catalogus van de cartridge verschenen is en u gevraagd wordt om de naam in te typen, typt u MERGE in en geeft weer een ENTER. Het Data Merge bestand MERGE wordt geladen en bij het bekijken ervan zult u zien dat het het bestand is van blz. A3. Later in deze oefening is het de bedoeling om het bestand weer te laden, er een kaart aan toe te voe- gen en het weer weg te schrijven. Voorlopig kunt u het bestand onveran- derd laten. 3) Wis het tekstbestand weer door €X aan te slaan, gevolgd door €J. 4) Laad het tekstbestand TEKST1 en overtuig u ervan dat het hetzelfde be- stand is dat bovenaan blz. 44 staat. 5) Het is nu de bedoeling om van TEKST1 een Data Merge afdruk te maken. TEKST1 moet nog steeds op het scherm staan. Ga via STOP naar het hoofd- menu en kies mogelijkheid D ('Afdr. met Data Merge'). Na ENTER verschijnt het print-menu op het scherm. Sla AT aan om de standaardwaarden tussen de haakjes te behouden. Op het scherm verschijnt nu een lijst van de be- standien die op de cartridge staan en op de vraag naar de naam van het Data Merge bestand typt u MERGE en slaat u de ENTER-toets aan. Tasword kontroleert vervolgens of het aangegeven bestand wel op de cartridge staat en keert naar u terug met: Toets: A: Alle kaarten afdr. S: Geselekt. kaarten afdr. EDIT: Naar hoofdmenu. Als u de A­toets aanslaat worden de vier brieven afgedrukt. Om elke brief op een apart vel papier af te drukken beantwoordt u de vraag 'FF na afdr.' van het print­menu met J (zie blz. 35). Herhaal nu het afdrukken met Data Merge, maar kies in plaats van A ('Alle kaarten afdr.'), S ('Geselekt. kaarten afdr.'). U ziet dat elke kaart nu eerst op het scherm verschijnt met de vraag of de kaart wel of niet afgedrukt moet worden. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 47 - 6) Laad het Data Marge bestand nog eens en voeg er bv. uw eigen naam, adres en telefoonnummer aan toe. Vergeet niet &N, &A en &T aan de betreffende velden vooraf te laten gaan. Schrijf het aangepaste Data Marge bestand onder een andere naam (bv. DATMER) weg en laad het tekst- bestand TEKST1 weer in. Druk nogmaals met Data Merge af waarbij u aan- geeft dat DATMER (of de door u zelf bedachte naam) het bestand is met de bedoelde Data Marge gegevens. 7) Typ op een door u gekozen plaats in de tekst &T om op die plaats de te- lefoonnummers af te drukken. Druk nogmaals met Data Merge af om te zien of het ook werkelijk werkt! H E T & " P R O M P T " K O M M A N D O . Als het tekstbestand een Data Marge kontrole-woord bevat in de vorm van &"prompt" (het &-teken. aanhalingstekens, een stukje tekst, aanhalings- tekens), dan gebeurt er tijdens het afdrukken het volgende: Het afdrukken stopt tijdelijk en de "prompt"-tekst verschijnt op het scherm (noot van de vertaler: voor het engelse woord 'prompt' bestaat mijns in- ziens geen goed passend nederlands equivalent). U kunt nu maximaal 1 regel tekst intypen die ook op het scherm verschijnt. Na het aanslaan van ENTER wordt de zojuist ingetypte tekst afgedrukt an gaat het afdrukken verder met de resterende tekst van het tekstbestand. De volgende keren dat met Data Marge wordt afgedrukt verschijnt weer de laatst ingevoerde tekst op het scherm. Om dit stukje tekst te houden zoals het was, geeft u alleen ENTER. Wilt u een ander stukje tekst afdrukken, dan kunt u dit gewoon intypen en het programma onthoudt dit stukje tekst als zijnde het laatst ingetypte. Wilt u bij &"prompt" niets afdrukken, dan moet een spatie als tekst inge- voerd worden. Binnen een tekstbestand kan een willekeurig aantal malen het &"prompt" kommando voorkomen. Het programma onthoudt echter alleen de tekst van de laatste zes "prompt"-kommando's. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 48 - O E F E N I N G I I : T E K S T I N V O E R E N T I J D E N S H E T A F D R U K K E N . Samenvatting: Oefening II bestaat uit het laden en bekijken van het tekst- voorbeeld TEKST2 (deze tekst bevat een &"prompt" kommando); het afdrukken van deze tekst met Data Merge met de gegevens uit MERGE; het toevoegen van een &"prompt" kommando en het nogmaals afdrukken met Data Merge. l) Laad het tekstbestand TEKST2 en kontroleer of het er als volgt uitziet: ________________________________________________________________ │ │ │&N │ │&A │ │ │ │ │ │Geachte &N, │ │ │ │Onze dank voor de door u getoonde interesse in onze nieuwe serie│ │produkten. Ik heb uw verzoek om een demonstratie op uw bedrijf │ │aan onze verkoop-afdeling doorgegeven en een vertegenwoordiger │ │zal u op &"voer datum in" op uw bedrijf komen bezoeken. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │K. Hoopdatutkoopt. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Deze tekst bevat een &"prompt" kommando, nl. &"voer datum in". Hierdoor wordt u tijdens het afdrukken in de gelegenheid gesteld een datum in te voeren. 2) Druk de tekst af met Data Merge en gebruik de gegevens van het Data Merge bestand MERGE. 3) Voeg een tweede &"prompt" kommando in aan het eind van de tekst waar- door u de brieven van een naschrift kunt voorzien. Druk dan nogmaals met Data Merge af om te zien of het alleaal wel werkt! H E T & N U M M E R K O M M A N D O . De uiteindelijke teksten die met Data Merge worden afgedrukt, kunnen worden genummerd m.b.v. het &nummer kommando. Wanneer een tekst bv. het kommando &57 bevat, dan wordt tijdens het afdruk- ken met Data Merge van de eerste tekst op die plaats het getal 57 afge- drukt. In de volgende afgedrukte tekst wordt dan 58 afgedrukt., enz. Een tekstbestand kan maximaal 16 &nummer kommando's bevatten. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 49 - O E F E N I N G I I I : H E T N U M M E R E N V A N T E K S T E N. Samenvatting: Het toevoegen van een &nummer kommando aan het tekstvoor- beeld TEKST2: het afdrukken met Data Merge waarbij de afdruk- ken genummerd worden. te beginnen bij 1: het veranderen van het &nummer kommando zodat het nummeren bij een ander getal begint. l) Laad het tekstvoorbeeld TEKST2 en voeg er een extra regel aan toe zodat het er als volgt uitziet: ________________________________________________________________ │ │ │&N │ │&A │ │ │ │ │ │Vermeld in uw antwoord A.U.B. nr. &1 │ │ │ │ │ │Geachte &N, │ │ │ │Onze dank voor de door u getoonde interesse in onze nieuwe serie│ │produkten. Ik heb uw verzoek om een demonstratie op uw bedrijf │ │aan onze verkoop-afdeling doorgegeven en een vertegenwoordiger │ │zal u op &"voer datum in" op uw bedrijf komen bezoeken. │ │ │ │Met vriendelijke groeten, │ │ │ │K. Hoopdatutkoopt. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ 2) Maak van deze tekst een afdruk met Data Marge, gebruik makend van het Data Merge bestand MERGE. 3) Verander het &nummer kommando zo, dat het nummeren bij een ander getal begint dan bij 1 en maak een afdruk met Data Merge. D E & & K O M M A N D O ' S . Het dubbele &-teken is een kommando dat gebruikt kan worden om tekst al- leen onder bepaalde voorwaarden af te drukken. Deze voorwaarde(n) staat (staan) in de tekst direkt achter het &&-teken en zijn gerelateerd aan een bepaald veld in het Data Merge bestand. Een afdruk van die tekst wordt dan alleen uitgevoerd wanneer aan die voorwaarde voldaan wordt. Het &&-kommando moet er als volgt uit zien; eerst &&, dan een letter (de kode van een veld), dan een van de logische symbolen, en uiteindelijk ge- volgd door een getal of door tekst. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 50 - De toegestane logische symbolen zijn: = (is gelijk aan). > (is groter dan). < (is kleiner dan). <> (is ongelijk aan). De volgende voorbeelden zijn geldige kommando's: &&T=1 &&N<>Filosoft &&X>500 &&spatie (zie verder). Wanneer het programma tijdens het afdrukken met Data Merae een dergelijk kommando tegenkomt, wordt het getal of de tekst volgens het logische sym- bool vergeleken met het door de letter aangewezen veld. Wordt aan de ge- stelde voorwaarde voldaan, dan wordt de kaart die aan de beurt is afge- drukt. Wordt echter niet aan de gestelde voorwaarde voldaan, dan wordt de rest niet afgedrukt, of weer afgedrukt vanaf het kommando 'ga verder met afdrukken'. Het 'ga verder met afdrukken' kommando is een dubbel &­teken, gevolgd door een spatie. De volgende punten zijn nog van belang: Getallen kunnen alleen hele getallen zijn en moeten met een spatie eindi­ gen. Een getal dat een niet-nummeriek karakter bevat (bv. een decimale komma) wordt beschouwd als tekst zijnde. Rekenkundige vergelijkingen worden alleen uitgevoerd wanneer zowel de tekst in de gestelde voorwaarde als de tekst in het betreffende veld een geheel getal is. Is een van beide een niet-geheel getal dan worden ze als tekst vergeleken. Twee teksten worden via de ASCII-kodes van de karakters met elkaar vergeleken. Vergelijkingen gelden alleen voor de eerste regel van een meer-regelig veld. Het &&- kommando stopt het afdrukken wanneer de kode voor een bepaald veld (een letter) niet in de betreffende kaart voorkomt. Bij het &&-kommando wordt alle tekst na het &&-teken tot het eind van de regel vergeleken met het betreffende veld van de kaart in het Data Merge bestand. Het is daarom belangrijk dat &&-kommando's in verder lege regels staan, zoals dat het geval is in de voorbeelden van de volgende oefening. &&-kommando's kunnen het afdrukken alleen stoppen of starten; het verbin- den van meerdere &&-kommando's door AND (bv. &&X>500 AND &&Y<1000) ia niet mogelijk. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 51 - O E F E N I N G I V : V O O R W A A R D E L I J K A F D R U K K E N . Samenvatting: In de vierde oefening wordt het tekstvuorbeeld TEKST3 gela- den en bekeken (dit voorbeeld bevat een nummeriek &&-komman- do); met de gegevens uit MERGE wordt er een afdruk gemaakt met Data Merge; het &&-kommando wordt zodanig veranderd dat er andere brieven worden afgedrukt; het &&-kommando wordt gebruikt om een bepaald adres uit een serie adressen te kie- zen; het nogmaals maken van een afdruk met Data Merge. 1) Laad het tekstbestand TEKST3. dat er als volgt uit moet zien: ________________________________________________________________ │ │ │&&T=50 │ │&N │ │&A │ │ │ │ │ │Geachte &N, │ │ │ │De bijgesloten brochures tonen slechts enkele van de vele inte-│ │ressante nieuwe produkten die op de Groninger Komputer Show te│ │zien zullen zijn. Wij hopen u daar te mogen ontmoeten. │ │ │ │Hoogachtend, │ │ │ │De organisatoren. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ In de eerste regel komt een &&-kommando voor. Het schakelt het afdruk- ken aan wanneer het nummerieke veld T van de met Data Merge af te druk- ken kaart gelijk is aan 50. 2) Maak een afdruk met Data Merge met de gegevens uit MERGE. U ziet dat de brieven die u zojuist heeft afgedrukt alleen geadresseerd zijn aan de mensen uit het Data Merge bestand die in Groningen wonen. De voorwaarde voor het afdrukken was nl. dat alleen werd afgedrukt als veld T van de betreffende kaart gelijk was aan 50 (050 is nummeriek ge- lijk aan 50). Omdat getallen met een spatie worden afgesloten kijkt Tas- word alleen naar het eerste deel van het telefoonnummer. 3) Verander bet tekstbestand nu zo dat er alleen brieven afgedrukt worden voor mensen die in Den Haag wonen (het netnummer van Den Haag is 070). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 52 - 4) Laad nu het tekstbestand TEKST4. Dat verschilt iets van TEKST3: ________________________________________________________________ │ │ │&N │ │&A │ │ │ │ │ │Geachte &N, │ │ │ │De bijgesloten hrochures tonen slechts enkele van de vele inte-│ │ressante nieuwe produkten die op de Groninger Komputer Show te│ │zien zullen zijn. Wij hopen u daar te mogen ontmoeten. │ │&&T=70 │ │Er is een speciale groepsregeling getroffen voor de mensen die│ │uit Den Haag moeten komen. Voor verdere info wordt u verzocht│ │kontakt op te nemen met Gaheen Reizen in Den Haag. │ │&& │ │Hoogachtend, │ │ │ │De organisatoren. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Het kommando &&T=70 tussen de twee alinea's in deze brief stopt het afdrukken wanneer het veld T niet de nummerieke waarde 70 heeft. Werd het afdrukken gestopt, dan zet het kommando && na de tweede alinea het afdrukken weer aan. Maak nu een Data Merge afdruk van TEKST4 met de gegevens uit het Data Merge bestand MERGE. U zult zien dat de tweede alinea alleen voorkomt in brieven aan mensen die in Den Haag wonen. 5) Laad het tekstvoorbeeld TEKST5. Het ziet er als volgt uit: ________________________________________________________________ │ │ │&&N=Filosoft │ │&N │ │&A │ │ │ │Geachte N, │ │ │ │In antwoord op uw schrijven aangaande de levering van duizend│ │exemplaren van de nederlands-talige Tasword III kan ik u mee-│ │delen dat wij akkoord gaan met de genoemde leverings-kondities. │ │ │ │Hoogachtend, │ │ │ │C. Sinclair. │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Dit tekstvoorbeeld demonstreert een van de andere mogelijkheden van Data Merge. Het Data Merge bestand kan dus ook gebruikt worden als adresboek waar Tasword zelf de juiste namen en adressen in kan vinden en kan afdrukken. Maak een korrekt geadresseerde brief met Data Merge en de gegevens uit het Data Merge bestand MERGE. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 53 - H E T A F D R U K K E N V A N A D R E S - S T I C K E R S . Na het maken van Data Merge afdrukken is het mogelijk om van de adressen van de zojuist afgedrukte brieven adres-stickers te maken. Om er zeker van te zijn dat het afgedrukte adres steeds op dezelfde plaats op de sticker begint moet u de pagina-lengte zo veranderen dat deze net zo groot is als de afstand tussen het begin van twee stickers. Standaard adres-stickers worden gemaakt op 1,5 inch afstand van elkaar. De stan- daard regelafstand is 1/6 inch. De afstand tussen de beginpunten van de stickers is dus negen regels. Om bij de Epson printers de pagina-lengte te veranderen in 9 regels moet u de kodes ESC "C" 9 invoeren. Definieer nu een Tasword kontrole-karakter met de decimale kodes Z7 67 9. Stel de printer in op een pagina-lengte van 9 regels door een tekst met alleen dit kontrole-karakter te laten afdruk- ken. Adres-stickers kunnen nu worden aangemaakt door met Data Merge de volgende tekst af te drukken: ________________________________________________________________ │ │ │&N │ │&A │ │ │ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Om de juiste afstand te verkrijgen moet u met 'J' antwoorden op de vraag 'FF na afdr.' in het print-menu. B E P E R K I N G E N . Tasword herformatteert teksten met Data Merge kommando's niet. Het gevolg is dat de uitvulling van een alinea die een Data Merge kommando bevat bij het afdrukken verloren kan gaan. Tasword houdt het aantal met Data Merge toegevoegde regels niet bij (meer- regelige velden!). Het gevolg is dat het begin van een nieuwe bladzijde niet overeen komt met het op het scherm aangegeven begin d.m.v. pagina- aanduiding wanneer er meer-regelige Data Merge velden zijn afgedrukt. In een Data Marge bestand mag het |-teken (vertikale streep) niet voorko- men. MASTERFILE gebruikt dit karakter als regelbegrenzing in meer-regelige velden en het karakter wordt ook als zodanig door Tasword III geinterpre- teerd. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 54 - AANPASSEN VAN HET PROGRAMMA. Tasword III voorziet in de behoefte van veel gebruikers om het programma op een groot aantal punten naar persoonlijke voorkeur te kunnen wijzigen. Als het programma dan weer naar cartridge wordt weggeschreven, gebeurt dit in de aangepaste versie. U kunt dus het originele programma wijzigen, het naar cartridge wegschrijven en in het vervolg uw eigen versie van Tasword gebruiken. Het grote voordeel is dat u het programma slechts een keer hoeft te wijzigen. Bewaar de originele cartridge wel als back-up kopie! U wordt aangeraden om de betreffende alinea's eerst even door te lezen voordat u bepaalde wijzigingen in het programma aanbrengt. Om het programma te kunnen wijzigen moet u eerst via STOP (en ENTER) in het hoofdmenu komen. Kies A van 'Aanpassen progr.' en geef ENTER om uw keuze te bevestigen. U ziet nu de volgende lijst met mogelijkheden op het scherm: Def. pag.-indeling J/N (blz. 54) Def. normale kar. J/N (blz. 56) Def. printer kontrole-kar. J/N (blz. 57) Def. tweede karakterset J/N (blz. 58) Wijzig het progr. J/N (blz. 58) Geeft u op een van deze vragen 'J' als antwoord dan springt het programma naar de betreffende aanpassings-routine. Tussen haakjes staat het bladzij- de-nummer vermeld waar het wijzigen van het betreffende deel wordt bespro- ken. Na het afwerken van een bepaalde aanpassings-routine gaat het pro- gramma verder met de volgende vraag van bovenstaande llist. Door bij een vraag een andere dan de J­toets aan te slaan gaat u door naar de volgende vraag. D E F . P A G . - I N D E L I N G . Deze aanpassingsmogelijkheid stelt u in staat om uw eigen pagina-indeling te definieren en de printer-kodes voor 'carriage return' (printer-kop te- rug naar begin regel), 'linefeed' (papier een regel npschuiven) en 'form feed' (papier naar de volgende bladzijde opschuiven) in het programma vast te leggen. Op blz. 37 staat de Tasword III pagina-indeling beschreven. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 55 - De volgende lijst met keuzemogelijkhedan verschijnt op het scherm: Aantal regels per pag. (50) Pag.nr.-kopregel (2) Kopr.-tekst (3) Tekst-voetr. (3) Voetregel-pag.nr. (2) Carriage return (13) Linefeed (10) Form feed (12) Tussen haakjes staan de op dit moment geldende waarden (de bovenstaande waarden staan op de originele cartridge). Om aan een bepaalde parameter een andere waarde toe te kennen, moet die waarde ingetypt worden en op ENTER gedrukt worden. Om de tussen haakjes vermelde waarde te houden geeft u alleen ENTER. De cursor geeft de te beantwoorden vraag aan. De eerste vijf vragen betreffen de pagina-indeling. Deze staat uitgebreid beschreven op blz. 37. Met de laatste drie vragen kunt u de voor uw printer geldende kodes in- voeren voor resp. carriage return, linefeed en form feed. Vrijwel alle printers gebruiken de tussen haakjes vermelde waarden. Veel printers heb- ben een ingebouwde schakelaar waarvan de stand bepaalt of er bij de op- dracht carriage return tegelijkertijd ook een linefeed plaatsvindt. Drukt uw printer onverwacht met dubbele regelafstand af, dan kunt u ofwel de scha- kelaar omzetten, of in Tasword een 0 (nul) invoeren als kode voor de line- feed. Sommige printers voeren na een form feed geen carriage return uit. Hier- door begint een nieuwe bladzijde op de verkeerde plaats als de vorige blad- zijde met een voetregel of pagina-nummer eindigde. Om dit te verhelpen moet u bij de kode voor form feed (meestal 12) 128 optellen en het verkregen ge- tal als kode voor form feed invoeren (bv. 12 + 128 = 140). Tasword voert een carriage return uit na een form feed wanneer de code voor form feed groter is dan 128. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 56 - D E F . N O R M A L E K A R . Met deze aanpassingsmogelijkheid kunt u een serie van maximaal 3 kodes toe- kennen aan elk van de normale karakters. Als het karakter dan afgedrukt moet worden, wordt deze serie kodes naar de printer gestuurt. ln Tasword is elke normale karakter al voorzien van een enkelvoudige kode, nl. de ASCII-kode van dat karakter (u kunt de ASCII-kode van een karakter vinden door in Basic de opdracht PRINT CODE "karakter" te geven). U kunt dus de kodering van de normale karakters zo aanpassen, dat de printer in plaats van dat karakter, iets anders afdrukt, bv. een letter met een accent-teken (zie blz. 39), of het £-(pond)teken (zie bijlage 2 voor het afdrukken van £-tekens). Het programma stelt u de vraag; 'typ het karakter waaraan u kodes wilt toekennen'. Toets het gewenste karakter in of druk op ENTER wanneer u wilt stoppen of geen kodes wilt toekennen. Na het intoetsen van een letter ver- schijnen de aan dat karakter toegekende kodes op het scherm en vraagt het programma u om een nieuwe serie kodes toe te kennen. U kunt dan maximaal drie getallen typen, steeds gevolgd door ENTER. Als u slechts een of twee getallen intypt, eindigt u met 2x ENTER. Als u de ENTER-toets aanslaat voordat u de eerste kode hebt ingetypt, worden er aan dat karakter geen kodes toegekend en wordt er voor dat karakter dan ook niets afgedrukt. VOORBEELD: In dit voorbeeld krijgt het *-teken een kodering om in plaats van * ('aste- rix'), een ±-teken (plus-min) af te drukken. Op de vraag 'typ het karakter waaraan u kodes wilt toekennen' typt u een '*'. Het programma toont u nu de oude kodering van '*' (42) en vraagt om de nieuwe kodes. Om een ±-teken af te drukken moet er eerst een '+'afge- drukt worden, dan moet er een spatie worden teruggesprongen ('backspace') en als laatste moet er een '_' afgedrukt worden. De ASCII­kode voor het plus-teken is 43. De kode voor een backspace is op de meeste printers 8. De ASCII-kode voor het onderstreep-teken is 95. De kodes die u moet invoeren zijn dus; 43 (ENTER), 8 (ENTER) en 9 (ENTER). Een asterix (*) wordt nu op de printer als het plus-min teken (±) afge- drukt. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 57 - D E F . P R I N T E R K O N T R O L E - K A R . Hiermee kunt u elk van de 32 verschillende printer kontrole­karakters voorzien van maximaal 5 printer-kodes. In plaats van dat zo'n kontrole- karakter afgedrukt wordt, worden de kodes naar de printer verzonden. De grafische tekens van de cijfer-toetsen van de Spectrum vormen de eerste 16, een extra set van grafische tekens vormt de tweede groep van 16 kontrole karakters. Om de grafische karakters te kunnen typen moet u eerst in GRA- PHICS MODE komen door CAPS SHIPT ingedrukt te houden en GRAPHICS aan te slaan. De eerste serie van 16 karaktes zijn dan de cijfertoetsen van 1 t/m 8, al of niet in kombinatie met CAPS SHIFT. De tweede serie van 16 karakters zijn de letters A t/m P. Tasword is reeds voorzien van de kodes voor de Epson FX-80 printer. De tweede hulppagina toont de voorgekodeerde funkties. Veel van deze kodes zullen ook voor andere matrix-printers gelden. De letters A t/m P zijn in het originele programma nog niet van kodes voorzien. Het kontrole-karakter inverse-F (zie blz. 28 en 37) is niet programmeer- baar en geeft altijd een form feed. Het 'TP' karakter (zie blz. 29 en bij- lage 5) is gereserveerd voor het gebruik met het hulp-programma TASPRINT. Om printer kodes te kunnen definieren moet u bij 'Def. printer kontrole- kar.' (zie blz. 57) J als antwoord geven. Op het scherm verschijnt een lijst met 16 kontrole-karakters en de op dat moment gedefinieerde kodes. Tasword vraagt u nu het grafische karakter in te typen waar u een serie kodes aan toe wilt kennen (de spatie-toets geeft de tweede serie kontrole karakters). Heeft u een karakter ingetoetst, dan vraagt het programma u om de kodes in te typen. U kunt maximaal 5 getallen intypen, steeds gevolgd door ENTER. Bij minder dan 5 kodes eindigt u door 2x ENTER te geven. Op het scherm kunt u nu achter het grafische teken de zojuist ingetypte kodes zien staan. U kunt nu weer een karakter koderen of stoppen door ENTER te toetsen. De printer-kodes kunnen alleen als decimale getallen ingevoerd worden. Bij- lage 1 beschrijft hoe u in de handleiding van uw printer deze decimale ge- tallen kunt vinden. In de tekst neemt een printer kontrole-karakter de plaats in van een nor- maal karakter. Wordt er met het kontrole-karakter op de printer geen ka- rakter afgedrukt, dan zal het rechts uitvullen verstoord worden en zal de regel met zo'n kontrole-karakter een karakter korter uitvallen. U kunt dit vermijden door aan een serie kodes de kode voor een spatie (32) toe te voe- gen. In het programma zgn de printer-kodes voor het onderstrepen al voor- zien van een extra spatie (zie blz. 39). TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 58 - D E F . T W E E D E K A R A K T E R - S E T . Hiermee kunt u elk van de karakters uit de tweede karakterset voorzien van maximaal 3 printer-kodes. In plaats van dat zo'n karakter afgedrukt wordt, worden de kodes naar de printer verzonden. In het originele programma is elke karakter uit de tweede set voorzien van de ASCII-kode van het korresponderende normale karakter. Het koderen van de tweede karakterset gaat net als het koderen van de normale karakterset (zie blz. 56). De mogelijkheid om karakters uit de tweede set af te kunnen drukken wordt volledig bepaald door de mogelijkheden van de gebruikte printer. Bevindt het patroon van een bepaald karakter zich niet in het interne geheugen van de printer, of ontbreekt de mogelijkheid om nieuwe karakters te kunnen pro- grammeren, dan is het niet mogelijk om karakters uit de tweede set als zo- danig te kunnen afdrukken. W I J Z I G H E T P R O G R . U kunt met 'Wijzig het progr.', Tasword op verschillende punten aan uw ei- gen wensen aanpassen. Heeft u J geantwoord op bovenstaande vraag, dan ver- schijnt de volgende lijst op het scherm: Penkleur 1 (0) Penkleur 2 (4) Papierkleur (7) Borderkleur 1 (7) Borderkleur 2 (4) Cursorvorm (140) L. kantlijn (0) R. kantlijn (64) Data Merge kontrole-kar. (38) Afdrukbestand kontrole-kar. (36) Duur toets-piep (0) Onderdr. ENTER ter bevest. J/N Ontgr. hulp J/N Naar tekst na laden J/N Rol aan de scherm-rand J/N Niet uitvullen op scherm J/N De getallen tussen haakjes geven de op dit moment geldende waarden aan. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 59 - PENKLEUR 1 Hiermee wordt de kleur, of op een monochrome monitor de helderheid van de tekst bepaald. Standaard verschijnt de tekst in zwarte (0) letters. Kiest u witte letters (op zwart papier, zie verder), dan kunt u de letters extra helder maken door BRIGHT 1. Hiervoor moet u bij kode 7 voor de kleur wit, 64 optellen zodat de kode voor helder wit, kode 7l is. PENKLEUR 2 Penkleur 2 geeft de kleur aan van sommige delen tekst in bepaalde menu's van het programma. PAPIERKLEUR. Dit is de kleur van de achtergrond waarmee de tekst op het scherm ver- schijnt. In het originele programma is dit de kleur wit. Bij het gebruik van een monochrome monitor is het het prettigst werken op een zwarte achter- grond in kombinatie met heldere witte letters (zie penkleur 1). BORDERKLEUR 1. Borderkleur 1 is de normale kleur van de rand van het scherm en is in het orginele programma de kleur wit. BORDERKLEUR 2. Bij het gebruik van sommige kommando's verandert de kleur van de rand van het scherm van borderkleur 1 in borderkleur 2. Dit om aan te geven dat het programma tijdelijk niet op toetseaanslagen reageert omdat het een bepaalde opdracht aan het uitvoeren is. CURSORVORM. De cursor is een knipperend tekentje op het scherm om aan te geven waar u zich op dat moment in de tekst bevindt. De vorm van de cursor wordt be- paald door de ASCII-kode van het gebruikte teken. De cursor in het origi- nele Tasword is een vierkantje (met ASCII-kode 140). Typ 95 in om de cur- sor te veranderen in het onderstreep-teken (_). L. KANTLIJN. Deze waarde bepaalt de standaard-plaats van de linker kantlijn, zoals deze direkt na het laden van Tasword op het scherm verschijnt. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 60 - R. KANTLIJN. Deze waarde bepaalt de standaard-plaats van de rechter kantlijn, zoals deze direkt na het laden van Tasword op het scherm verschijnt. De plaats, maxi- maal rechts, is kolom 128. DATA MERGE KONTROLE-KARAKTER. 38 is de ASCII-kode van het &-teken (zie blz. 42). D.m.v. de ASCII-kode kunt u een ander Data Merge kontrole-karakter kiezen. AFDRUKBESTAND KONTROLE-KARAKTER. 36 is de ASCII-kode van het $-teken (zie blz. 40). D.m.v. de ASCII-kode kunt u een andere kontrole-karakter voor het Data Merge afdrukbestand kie- zen. DUUR TOETS-PIEP. De toets-piep is de toon die ontstaat bij het indrukken van een toets. 0 geeft de kortst mogelijke duur van deze toon en bij 255 duurt de toon het langst. ONDERDR. ENTER TER BEVEST. Geeft u J als antwoord, dan hoeft u niet steeds op ENTER te drukken ter bevestiging van uw keuze in het hoofdmenu. ONTGR. HULP. Het is mogelijk om de tekst van de tweede hulppagina aan te passen aan uw eigen printer kontrole-karakters en uw eigen kodes voor de tweede karak- terset. Hiervoor moet u de kommando's €3 en €4 gebruiken (zie blz. 15 en 16). Deze mogelijkheid is normaliter vergrendeld zodat u niet per ongeluk een deel van uw tekst of een deel van de hulppagina kwijtraakt. Na 'Ontgr. hulp' met J te hebben beantwoord, kunt u het kcmmando €3 gebruiken. €3 kopieert het betreffende deel van de hulp-pagina naar de eerste 12 regels van de tekst (eventueel aanwezige tekst wordt daarbij overschreven!) en ontgrendelt het gebruik van het kommando €4. Dit laatste kommando kopieert de eerste 12 regels van de tekst weer naar de hulppagina en vergrendelt weer het gebruik van €3 en €4. Maakt u vaak gebruik van bepaalde karakters uit de tweede karakterset, dan zou u de rest kunnen wissen om uw eigen karakters op de hulppagina ge­ makkelijker terug te kunnen vinden. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 61 - NAAR TEKST NA LADEN. Het originele programma gaat na het laden van een tekstbestand direkt te- rug naar de tekst i.p.v. naar het hoofdmenu. Als u met N op deze vraag antwoordt, keert het programma na het laden van een tekstbestand terug naar het hoofdmenu. Als u Tasword gebruikt met 1 microdrive en u wilt uw tekstbestanden niet op de programma-cartridge hebben, dan bent u genood- zaakt om op deze vraag met N te antwoorden. U kunt na het laden of weg- schrijven van een tekst anders niet de tekst-cartridge omwisselen met de programma-cartridge. ROL AAN DE SCHERMRAND. Normaliter is het zo dat de tekst vertikaal over het scherm rolt wanneer de cursor de onderste of bovenste regel van het scherm dreigt te passeren. Antwocrdt u met N op deze vraag, dan vindt het vertikaal rollen van de tekst reeds plaats als de cursor 3 regels van de bovenkant of onderkant van het scherm verwijdert is. NIET UITVULLEN OP SCHERM. Het herformatteren van een alinea d.m.v. €J (of €H) neemt minder tijd in beslag wanneer het verloop van het herformatteren niet op het scherm ge- toond wordt. Wanneer u deze vraag met J beantwoord gaat het herformatteren sneller, maar kunt u het proces niet op het scherm volgen. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 62 - BIJLAGEN. BIJLAGE 1: HET BEPALEN VAN DE PRINTER-KODES. De grafische tekens die in GRAPHICS MODE ingetypt kunnen worden, stellen de Tasword printer kontrole-karakters voor. Door het gebruik van deze ka- rakters in de tekst kan de printer bestuurd worden. Aon elk karakter kan een serie van vijf kodes toegekend worden (zie blz. 38). Deze kodes worden in Tasword als decimale getallen ingevoerd. Dit kan tot verwarring aanlei- ding geven, omdat printer-handleidingen vaak verschillende methodes ge- bruiken om de printer-kodes aan te geven. Vaak is ESC de eerste van een serie kades. De decimale kode van de kode 'ESC' is 27. Sommige printer-handleidingen geven printer-kodes aan in de vorm van hoofdletters, bv. ESC E. De decimale kode van ESC is 27 en de decimale (ASCII) kode van E is 69. U moet de kode ESC E dus als 27 (ENTER) 69 (EN- TER) invoeren (zie blz. 00). Om van een karakter de ASCII-kode te bepalen kunt u in Basic de opdracht PRINT CODE "karakter" geven. De uitkomst van deze opdracht is dan ook 69. Andere handleidingen geven de printer-kodes als hexadecimale getallen weer. ESC E, bv., kan op verschillende manieren hexadecimaal weergegeven worden o.a. als ESC 45h of als 1Bh 45h. De letter h betekent in dit ver- band dat het een hexadecimaal getal betreft, Let op: Niet alle handlei- dingen volgen deze afspraak. Om van hexadecimaal (16-tallig stelsel) naar decimaal (10­tallig stelsel) om te rekenen moet u het volgende weten. Het hexadecimale stelsel gebruikt de cijfers 0 t/m 9 en de (hoofd-)letters A t/m F in de volgende betekenis: De cijfers 0 t/m 9 hebben de waarde 0 t/m 9 en de letters A t/m F hebben resp. de waarde van 10 t/m 15 (A=10, B=11, .., F=15). Het omzetten van het hexadecimale getal ABCDh naar het decimale getal gaat dan als volgt: ABCDh = (D x 1) + (C x 16) + (B x 256) + (A x 4096) = (13 x 1) + (12 x 16) + (ll x 256) + (10 x 4096) = 13 + 192 + 286 + 40960 = 43981 Voorbeelden: 1Bh = (B x 1) + (1 x 16) = (11 x 1) + (1 x 16) = 11 + 16 = 27 45h = (5 x 1) + (4 x 16) = (5 x 1) + (4 x 16) = 5 + 64 = 69 TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 63 - Sommige printer-hand1eidingen geven de kades weer in de vorm ven een tabel met binaire kades aan de linker- en aan de bovenzijde. Om de binaire kode van een karakter (1 byte) in de tabel te kunnen vinden, worden eerst de vier meest signifikante bits (de eerste vier) bepaald door in de tabel de bovenste kolom bits te nemen. De vier minst signifikante bits staan in de- zelfde regel, rechts van het karakter. U kunt vervolgens de Basic-funktie BIN gebruiken om van de gevonden byte (8 bits) het decimale getal te vin- den. Om het wat te verduidelijken volgt hieronder een voorbeeld waar in zo'n tabel de decimale waarde van de letter G wordt bepaald. 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 ^ 0 0 0 1 │ 0 0 1 0 │ De vier meest signifikante bits 0 0 1 1 │ zijn 0100. 0 1 0 0 │ 0 1 0 1 │ De vier minst aignifikante bits 0 1 1 0 │ zijn 0111. 0 1 1 1 <──────G 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 De binaire kode voor de letter G is dus 01000111. Voer nu in Basic de op- dracht PRINT BIN 01000111 uit. Het resultaat is 71. De decimele kode van G is dus 71. I.p.v. de letter G zou er in de betreffende handleiding bv. SI (Shift In), CR (Carriage Return) of LF (Line Feed) kunnen staan. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 64 - BIJLAGE 2: HET AFDRUKKEN VAN £-TEKENS. Het 'Pond Sterling'-karakter is geen standaard ASCII-teken. Er worden door de verschillende printers een verscheidenheid aan kodes gebruikt voor het £-teken. De meest gebruikte kodes zijn echter 35, 96 en 129. Het is vaak nodig om in de printer een schakelaar om te zetten. Hiermee kunt u, of het £-teken, of het #-teken ('hekje') laten afdrukken. Bij het afdrukken van het £-teken stuurt Tasword kode 35 naar de printer. Op blz. 60 staat beschreven hoe u de kade van het £-teken kunt veranderen in bv. 96. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 65 - BIJLAGE 3: TASWORD III EN INTERFACES. Om de meest voorkomende interfaces te kunnen gebruiken, heeft er slechts een extra regel te worden toegevoegd aan het Basic-deel van Tasword III. Gebruikt u een van de onderstaande interfaces, volg dan de hieronder be- schreven procedure om Tasword aan uw interface aan te passen. 1) Laad Tasword op de gebruikelijke manier door het kommando RUN. 2) Ga via STOP naar het hoofdmenu en kies mogelijkheid B om in het Basic te komen. Geef een ENTER om uw keuze te bevestigen, 3) Voeg de voor uw interface genoemde Basic­regel toe (zie verder). 4) Ga via RUN weer terug naar het hoofdmenu en schrijf uw versie van Tas- word weg naar cartridge (zie blz. 10). 5) 0m vervolgens met uw aangepaste versie af te kunnen drukken is het ab- soluut noodzakelijk om de komputer eerst te 'resetten' en de aangepaste versie weer te laden d.m.v. RUN. 0m de komputer te resetten trekt u of de stekker enige sekonden uit het stopkontakt (eerst de cartridge uit de microdrive nemen!), of u geeft het Basic-kommando PRINT USR 0. Staat uw interface niet expliciet in de onderstaande lijst vermeld, bekijk dan het speciale Tasword tekstbestand LEESMIJ, omdat eventuele informatie die pas ter beschikking kwam na het drukken van deze handleiding, in LEESMIJ opgenomen wordt. Interfaces: ZX Interface 1: 60 FORMAT"B";n: OPEN#3;"B" (waarin n de baudrate van uw printer is). Tasman Type A: 60 RANDOMIZE USR 23296 Tasman Type B: 60 RANDOMIZE USR 23298 Tasman Type C: 60 RANDOMIZE USR 23300 KEMPSTON E: 60 COPY: REM CHR$ 0; KEMPSTON S: 60 RANDOMIZE USR 23302 ZX LPRINT III: 60 LPRINT';CHR$ 5; ADS Interface: 60 RANDOMIZE USR 23304 TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 66 - Andere door software bestuurde interfaces: De nu volgende procedure geldt in het algemeen voor alle software bestuur- de interfaces die niet op blz. 65 genoemd werden: Voeg de volgende regel toe: 15 CLEAR xxxxx: LOAD *"m";1;"naam"CODE yyyyy: RANDOMIZE USR zzzzz Waarin: xxxxx is het getal dat u in het CLEAR-statement moet gebruiken voor het laden van de software. "naam" is de naam van de software die bij het interface hoort. yyyyy is het eerste adres van de software. zzzzz is het adres waar de initialisatie-routine begint. Gebruikt uw interface-software een POKE- of LPRINT-statement om de Sin- clair tokens af te zetten, dan moet dit statement aan het eind van regel 15 komen te staan. Heeft u bovenstaande procedure gebruikt voor uw interface, dan moet u, wanneer u Tasword wegschrijft, de interface­software ook op dezelfde car- tridge zetten. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 67 - BIJLAGE 4: TASPRINT. HET LADEN VAN TASPRINT. Gebruik NIET het programma op kant 2 van de TASPRINT-kassette om TASPRINT en Tasword Two samen te voegen. Volgt de instrukties in hoofdstuk 6 van de TASPRINT handleiding ook NIET op! Volg de instrukties van hoofdstuk 2 van de handleiding van TASPRINT nauw- keurig op om uw eigen TASPRTNT­versie te maken. Wees er van overtuigd dat u die versie volgens de aanwijzingen van hoofdstuk 3 en 4 vanuit Basic ook werkelijk kunt laden en gebruiken. Om uw TASPRINT versie met Tasword III te kunnen gebruiken gaat u als volgt te werk: 1) CLEAR xxxxx (waarin xxxxx het getal is dat in hoofdstuk 2 van de TASPRINT handleiding wordt uitgelegd). 2) Laad TASPRINT door: LOAD *"m";1;"tasprint"CODE 3) RANDOMIZE USR 62000 4) Laad Tasword III door: LOAD *"m";l;"run" 5) Om een Tasword versie te krijgen die automatisch TASPRINT laad, moet u de volgende regel aan het Tasword Basic toevoegen: 15 CLEAR xxxxx: LOAD *"m";1;"tasprint"CODE: RANDOMIZE USR 62000 6) Schrijf de aangepaste Tasword-versie weg (zie blz. 10). Pas op: Wanneer u Tasprint gebruikt, dan mogen er in het Basic-deel van Tasword geen statements voorkomen die interface software laden en/of initialiseren. Dit betekent dat er geen statements uit bijla- ge 3 in voor mogen komen (uitgezonderd het FORMAT-statement voor het ZX Interface 1). OPMERKINGEN BIJ HET GEBRUIK VAN TASPRINT. Hoofdstuk 4 van de TASPRINT-handleiding geschrijft hoe u TASPRINT moet ge- bruiken. Om het printen van TASPRINT-karakters aan en uit te schakelen kunt u naast het ~-teken ook het speciale 'TP'-teken gebruiken. Om dubbele regelafstanden te voorkomen, kunt u het beste de regellengte minstens 1 positie kleiner maken dan het aantal TASPRINT karakters die door uw prin- ter op een regel afgedrukt kunnen worden. De maximale grootte van een Tas- word tekstbestand vermindert met ongeveer 2000 karakters per gebruikte letter-soort. De tweede karakterset kan met TASPRINT niet afgedrukt wor- den. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 68 - BIJLAGE 5: TEKSTBESTANDEN VAN TASWORD TWO. Tekstbestanden, geschreven in Tasword Two, kunnen niet zonder meer door Tasword III verwerkt worden omdat Tasword III op een andere, meer effici- ente wijze met het geheugen omspringt. Het is wel mogelijk om Tasword Two tekstbestanden om te zetten, zodat ze door Tasword III geladen kunnen worden. De originele cartridge bevat hier- voor het hulp-programme 'T2T3'. Om "T2T3" te gebruiken, reset u de komputer en geeft u de opdracht.: LOAD *"m";1;"T2T3" Als het programma geladen is vraagt het om de naam van het om te zetten tekstbestand. Typ de naam in en sla de ENTER-toets aan. Vervolgens vraagt het programma u of deze tekst van kassette of van microdrive geladen moet worden. Verzeker u er van dat de bedoelde cartridge ook werkelijk in drive 1 aanwezig is voordat u het antwoord 'm' geeft. Het tekstbestand wordt vervolgens geladen en u wordt gevraagd om de naam van de weer naar drive 1 weg te schrijven tekst in te typen. Op dit moment kunt u ook eventueel van cartridge veranderen. De nieuwe naam mag nog niet op de cartridge voorkomen. Typ de nieuwe naam en druk op ENTER. TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE - 69 - BIJLAGE 6: DATA MERGE EN MASTERFILE GEGEVENS. Door het aanpassen van MASTERFILE (versie 1.09 of latere versies) kunt u Tasword III Data Merge bestanden maken. De aanpassing bestaat uit het ver- vangen van het originele MASTERFILE Basic-deel door een nieuw Basic pro- gramma, dat ook op de programma-cartridge vourkomt. Pas op: Voordat u uw MASTERFILE­programma gaat aanpassen volgens de onder- staande punten moet u er verzekert van zijn dat u een goed funktio- nerende kopie van MASTERFILE bewaart voor het geval er ergens iets mis gaat! 1) Plaats de Tasword cartridge in drive 1 en geef de opdracht: LOAD *"m";1;"MF" 2) Plaats uw MASTERFILE cartridge in drive 1 en wis het te vervangen Ba- sic door: ERASE "m";1;"MF" 3) Schrijf het nieuwe MASTERFILE-Basic weer weg door de opdracht: SAVE *"m";l;"MF" LINE 4035 Wanneer u deze aangepaste versie gebruikt, kunt u door in het menu te kie- zen voor 'Gebruiker Basic' (of 'User Basic'), kaarten maken en geselek- teerde kaarten naar een Data Merge bestand wegschrijven. Het programma vraagt u om de velden aan te geven, welke u in een Data Merge bestand wilt opslaan en vraagt u vervolgens om de naam van dat bestand. Het Data Merge bestand wordt dan op zo'n manier weggeschreven, dat het later weer door Tasword III geladen kan worden TASWORD III handleiding €= EXTENDED MODE TASWORD III DE NEDERLANDSTALIGE TEKSTVERWERKER - In het gebruik vele malen sneller als Tasword Twee. - M.b.v. een meegeleverd hulpprogramma kunnen Tasword Twee tekstbestanden normaal gebruikt worden. - Het programma is op een groot aantal punten door de gebruiker zelf aan te passen, zodat een 'persoonlijke' tekstverwerker kan ontstaan. - 64 karakters per regel op het scherm, maar d.m.v. een tekstraam zelfs tot 128 karakters per regel, ook op de printer. - Door de gebruiker in te stellen tabulatorposities. - Tekst herformatteren naar iedere gewenste kantlijnpositie. - Uitgebreide afdrukmogelijkheden met o.a.; automatische paginanummering, meerdere afdrukken, kop- en voetregels, afdrukken op kettingformulieren of op losse vellen, etc. - 32 printer kontrole-karakters met elk maximaal 5 kodes. - Tweede karakterset voor speciale tekens (bijv. Grieks) - De mogelijkheid om elk normaal karakter en elk karakter uit de tweede karakterset van maximaal 3 printer-kodes te voorzien. - Automatische en instelbare paginering. - Uitgebreide wis-mogelijkheden o.a.; het wissen van woorden, alinea's of blokken tekst. - Automatische 'mailing', voorwaardelijk afdrukken, af te drukken tekst tijdens het afdrukken invoeren, afdrukken met MASTERFILE gegevens. - Aanpassing voor veel printer-interfaces ingebouwd. - Een duidelijke, 70 paginas dikke NEDERLANDSE handleiding op A4­formaat. - Met de Filosoft-servicekaart. OPGELET TASWORD III wordt geleverd op, en werkt ook alleen op microdrive cartridge. Het totale pakket bestaat uit een TASWORD III programma cartridge en een uitgebreide nederlandstalige handleiding. Op de cartridge staan voor de absolute beginner de onmisbare Tasword III Trainer en andere hulp-teksten en hulp-programma's. © l986 FILOSOFT / Postbus 1353 - 9701 BJ Groningen F I L O S O F T S E R V I C E U kunt met eventuele vragen over dit of andere programma's terecht op ons telefonisch spreekuur (050-137746): iedere vrijdag tijdens kantooruren. Alleen als u onderstaande garantie- kaart (geen kopie) in een gefrankeerde enveloppe opstuurt, staat u bij ons geboekt als gebruiker van Tasword III, en kunt u aanspraak maken op onze service. Ieder exemplaar van Tasword III is genummerd. Het nummer van uw exemplaar staat, behalve in Tasword III, ook twee keer op deze kaart: een keer op het deel dat u zelf goed moet bewaren, en een keer op de te verzenden antwoordkaart. 12 0 0 9 4 (hierlangs afknippen) ---------------------------------------------------------------- S E R V I C E K A A R T T A S W O R D I I I zenden naar: FILOSOFT, POSTBUS 1353, 9701 BJ GRONINGEN 12 0 0 9 4 naam: adres: postcode: woonplaats: telefoon: aantal microdrives: 1 / 2 / anders, nl.: merk gebruikte printer: merk printer-interface: Hierbij verklaar ik dat ik mijn exemplaar van het programma 'Tasword III' en ook eventuele al dan niet gewijzigde kopieen daarvan uitsluitend voor eigen gebruik zal aanwenden en niets zal doen of nalaten dat het gebruik daarvan door derden mogelijk maakt. (plaats) (datum) (handtekening)